Dilmurodova mohlaroyim 2106-guruh

DILMURODOVA MOHLAROYIM 2106-GURUH

“JINOYAT VA JAZO”

FYODR DOSTAYEVSKIY

FYODOR DOSTAYEVSKIY

• Buyuk rus yozuvchisi Dostayevskiy 1821-yil 11-noyabrda Rossiyada tavallud topgan. Asl kasbi publistist. Fyodor Mixailovich Dostayevskiyning adabiyotga ilk kirishi roman janridan boshlangan. Uning ilk romani 1844-yilda chop etilgan “bechora odamlar” romani edi. Bundan tashqari yozuvchining “Oq tunlar” “Qiyofadosh” “ Jinoyat va jazo “ “O’lik xonadondan maktublar” “ Telba” kabi asarlari juda mashhur. Uning ijodini asosiy qismini realistic ruhdagi asarlar tashkil qiladi. Shu sababli ham yozuvchining asarlari nafaqat Yevropada balki butun dunyoda kitobxonlarining qalbidan chuqur o’rin egallagan.

Asar haqida qisqacha

Asar: “Jinoyat va jazo”

Muallif: Fyodor Dostayevskiy

Janri: realism va egzestializm*

Egzestializm – bosh qahramonni ichki dunyosidagi ziddiyatlarni tasvirlaydigan janr

Asar mavzusi

D

D

Asar voqealari birgina qotillik syujeti atrofida birlashgan bo’lsada, asarning ushbu asosiy mavzusidan tashqari voqealar rivoji davomida sevgi, do’stlik va yaxshilik kabi ezgu fazilatlar ham tarannum etilgan. Bundan tashqari inson o’z vijdoni oldida qiynalishi hamda ichki dunyosi bilan o’zaro ziddiyatlari ham yozuvchi qalamida juda ajoyib va real tasvirlangan.

Asarning asosiy g’oyasi

Asarda har qanday kitobxon osonlik bn payqaydigan va beixtiyor jirkanadigan holat bu jamiyatdagi illatlar, undagi befarqlik, shavqatsizlikdir. Asarda ham asosan 1850-1860-yillardagi jamiyatning iflos muhiti muhiti bir necha qahramonlar orqali yorqin va har qanday kitobxon qalbiga yaqin tarzda tasvirlangan

Asar sarlavhasi

• Asarning sarlavhasining o’zidanoq ziyrak kitobxon voqealar rivojida jinoyat sodir bo’lishi va uni jazolanishini sezadi. Lekin asarni tugatgandan keyin beixtiyor o’ylaydi, kim asl jinoyatchi va asl jazo oldi? Axir Roskolnikov atayin yoki shaxsiy xusumat sababli u ayolni o’ldirmadiku? Bundan tashqari u ayol sudxo’r va ziqnaligi bilan ko’pchilikka yoqmas edi. Aslida u ham aybdor u ham jinoyatchi va bu jinoyati uchun o’ldilrildi.
• Yuqoridagilarga qo’shimcha sifatida shuni aytishim mumkinki, romanni o’qish davomida biz muqaddas Injil kitobidan keltirilgan parchalarning guvohi bo’lamiz. Mening fikrimcha yozuvchi bu orqali har kim har qanday jinoyti uchun avvalo vijdoni oldida aybdorligi va jazo olishi muqarrarligini yozuvchi bizga yana bir karra eslatib o’tmoqchi/

Lingvistik tahlillar

Peterburg, Lyuksemburg, Vasilev oroli, Kichik Neva, Sibir, Moskva, Senya

General, izvoshchi, politsiya jinoyat, advokat, shifokor, student.

Otaginam, furajka, slesar, kasaveyka, kucher, kavaler, safro.

ASARDAGI MILLIY KALORIT

Peshin chog’I Dog’iston tomonida

Ko’ksida bir parcha qo’rg’oshin

(565-bet; Vqism)

Bir yil o’pdim xotinni

Bir yil ‘pdim xotinni

Kotibiyatdan yo’l oldim

Mashuqamga duch keldim.

(913-bet; I qism

I bob)

Qabr ziyorati odobi:

Har safar qabrcha ustiga kelganda u ixlos bilan tiz cho’kar, ixlos bilan cho’qinar va qabr toshini o’pib qo’yar edi

(72-bet I bob V qism).

Buvisining motam marosimi:

Ular bu marosimga shirguruch pishirib, shirguruchning ustiga mayiz botirib,but tasviri tushurishgan va uni oq dasturxon va oq laganga solib olib borishgan edi

(72-bet I bob V qism)

Asardagi tugun

Romanni o’qishni boshlagan paytingizning o’zidayoq bir nechta tugunni uchratasiz. Ayniqsa Raskolnikovning “bu fikr” deya ha deb urg’u berishidan kitobxon bu qanday fikr ekan deya o’ylaydi va keyinchalik bu qotillik ekanini fahmlaydi. Ammo bu asar boshidan tugun bilan boshlanadi degani emas. Aslida haqiqiy tugun Raskolnikov Alina Ivanovnani ilk ko’rgan paytida hosil bo’lgan edi.o’sha daqiqada uning miyyasiga “bu fikr” kelgan edi.

Asar kulminatsiyasi

Asarda sodir bo’lgan qotillik beixtiyor keying voqealar rivojiga ta’sir etadi. Ko’pchilik asarning shu qismini kulminatsiya deb qabul qiladi.ammomen uchun asl kulminatsion nuqta bu Raskolonikov va Sonyaning sevgisi bo’ldi. Ular bir-biri haqidagi haqiqatni yaxshi bilashardi lekin bu ularning muhabbatiga to’g’anoq bo’lmadi.aksinchaRoskolnikov aybini tan olin Sibirga surgun qilingandan so’ng Sonya ham uning ortidan boradi.

Asardagi yechim

Asardagi yechim. Bu qachon vaqaysi paytda paydo bo’ldi? Agar e’tibor bersak Asar boshidan Raskolnikov o’zi bilan o’zi kelisha olmayotgan va fikrlar girdobida qolgan edi. Lekin u oxirida hammasiga shunchaki tan berib qo’ydi hatto onasini o’limini xabari ham uni taajjubgasolmadi. Buning sababi muhabatt edi. Uning Sonyagabo’lgan sevgisi uni o’zini anglashi vatushunishiga yoprdam berdi vauni jamiyatgaqaytardi.

Asardagi konflikt

Inson – inson konflikti

• Raskolnikov va Lujin: bu ikki qahramon orasida doim ziddiyat bo’lib kelgan ammo ularni birlashtiruvchi atigi birgina shaxs bor edi. Bu ham bo’lsa Dunya

Inson – jamiyat konflikti

• Raskolnikov va jamiyat:bu o’rinda bosh qahramon ko’rgan tushni eslaymiz. U bolaligini ko’rdi tushidam, ot va shavqatsiz odamlar. o’sha paytda faqatgina u jajji qalbi bilan berahm olamonga qarshi chiqdi.

Asardagi folklor namunalari

1.Mal’burg yo’lga chiqdi

Qachon qaytar nomalum

2.Besh tiyin, besh tiyin

Xo’jalikni tiklashga

3. Ey ko’zlari go’zal qiz

Senga yana ne kerak