Diktantlar

Aq terek
Túsindiriw diktantı


Kelbetlik sózlerdi tabıw

Aq terek-egislikte burınnan málim aǵash. Kelip shıǵıwı Gimalay Awǵanıstan bolıwı múmkin. Orta Aziyada, Oraylıq hám Qubla Evropada, Jaqın Shıǵısta erte waqıtlardan beri egilip kelmekte.

Aq terek 30-40 metr biyiklikke shekemgi dúziw ósetuǵın, sulıw uzınlıqqa ósetuǵın turaqlı aǵash. Baǵanasınıń túp jaǵı tegis, surlaw-jasıl yamasa kúl reńde boladı. Japıraqları úsh múeshli yamasa rombi sıyaqlı, túksiz, ústi tárepi jasıl, tómengi tárepi aqshıl reńde. Kók terekten sál keyinlew gúlleydi.
Bul terektiń ortalıq hám analıq ósimligi boladı. Japıraqları shıqqansha gúlleydi.
Aq terek tek ósedi. 10-11 jılda ortasha biyikligi 13-14 metr, ortasha diametri 12-17 santimetr boladı. Biziń jaǵdayda suwıqqa shıdamlı. (110 sóz) (M. Dawletov, E. Berdimuratov, B. Qutlımuratov)


Súwretli diktant


Shıraq
Yadtan jazıw diktantı

Erte zamanda Sırdárya boyında kóship júriw menen tirishilik etken Shaq qáwiminiń basına awır awhal tústi. Iran patshası Dara Orta Aziyanıń ónimdar jerlerin basıp alıw ushın ushı-qıyıri joq áskerleri menen Ámiwdáryadan ótti. Shaqtıń ullı jası úlken aqsaqalları Sakspar, Umarg, Tamarisler bir atawǵa jiynalıp dushpandı qalay etip jeńiwdi másláhátlesip otırǵan edi.

Másláhát otawınıń aldına bir adam kelipti de ruxsat sorap ishke kiripti.
Bul Shıraq isimli ápiwayı bir padashı eken. Shıraq qanday maqsette bul jerge kelgenin keńes aǵzalarına aytıp bergende, olardı hayran qaldırıptı. Ol: “Egerde sizler meniń balalarımdı hám aqlıqlarımdı toydırıp jáne kiyindiriwdi óz moyınlarıńızǵa alsańız, men óz janımdı ayamay, hiyle menen Iranlıqlardıń láshkerlerin qırıp taslayman”,-depti.
Aqsaqallar onıń iltimasın qabıl alıp ant ishipti. (110 sóz)


Miyrigúl
(Gúrriń)
Yadtan jazıw diktantı

Biziń apamnıń aytıwınsha hárkimniń atı ózine say boladı eken. Irasında da, bul nárse durıstay. Biziń klastaǵı Tazagúl kir kiyimlerdi appaq etip juwıp, jayıp, keptirip, utyuglegendi unatadı. Partaları da, uslaǵan-tutqan nárseleri de tap-taza. Úyin sıpırıp dárwazasınıń sırtların, kósheni de tap-tuynaqtay etip tazalap qoyadı. Ájiniyaz hár dayım duwtar yaki gitara shertip qosıq aytıp júrgendi unatadı. Maman bolsa, hár dayım ádalatlı tóreshi biy bolıwǵa, hárbir waqıyaǵa sın kóz benen qarap, jası úlkenlik etiwge sheber. Al, endi, Miyrigúl bolsa hámmege tek jaqsılıq ǵana baǵıshlaǵısı keledi.

Bir kúni tánepiste Qalbay menen Sabır uslap alǵan kepterin ákelip klastaǵı shkafqa salıp qoydı. Miyrigúl bolsa kepterlerdi aspanǵa ushırıp bosatıp jiberdi. (102 sóz) (Altıngúl Óteniyazova)