Deviant xulq-atvor va yoshlar sotsiologiyasi

Yolg‟on gapirishingiz mumkin! 

Ingliz tilidan tarjima qilinganda «chat» mazmunsiz gaplar degan ma‘noni 

anglatadi.  Vaqtini  chatlarda  o‘tkazayotgan  odamlarning  asosiy  mashg‘ulotini 

ana shunday gaplarni «muhokama» qilish tashkil etadi. 

Internetga  «o‘rgimchak  to‘ri»  deb  nom  berilganining  asl  sababi  nimada, 

bilmadim-u,  lekin  bu  to‘rga  ilingan  «pashsha»larning  soni kundan-kunga  ortib 

bormoqda. Achinarlisi, internetdan foydalanuvchilarning asosiy qismini yoshlar 

tashkil  etadi.  Undan  ham  achinarliroq  tomoni,  internet  domiga  tushib 

qolganlarning vaqti chatlarda qizlar bilan tanishish, yigitlarni «avrash», do‘stlar 

bilan  chaqchaqlashish  kabi  «yumush»larga  sarf  bo‘lyapti.  Sabab  sifatida 

odamlarning real hayotda muloqotga kirisha olmasligi, bo‘sh vaqtning ko‘pligi 

yoki  shunchaki  ko‘ngilxushlik  qilish  istagini  ko‘rsatish  mumkin.  Bundan 

tashqari, chat orqali suhbatlashishning o‘ziga xos afzalliklari ham bor. Chatda 

istagan  odam  bilan  istagan  vaqtda  istagancha  suhbatlashish  mumkin.  Ya‘ni 

muloqot  davomiyligini  siz  belgilaysiz.  Agar  suhbat  sizni  qiziqtirmasa, 

suhbatdoshingiz bilan muloqotni to‘xtatasiz-qo‘yasiz. 

Internet  orqali  suhbatlasharkansiz,  munosabatlar  shunchaki  bir  o‘yin 

ko‘rinishida  bo‘ladi.  U  biz  bilgan  haqiqiy  munosabatlarga  umuman 

o‘xshamaydi. Bu qanday suhbat bo‘ldiki,sichqonchaning birgina harakati bilan 

yakunlash mumkin bo‘lsa!? 

Agar farzandingiz kuniga 5 soatdan ortiq vaqtini internetda o‘tkazayotgan 

bo‘lsa, demak, xavotir olishga etarli asos bor.Shuningdek, tarmoqning ashaddiy 

muxlislarida real dunyodao‘zini noqulay his qilish, unda qancha vaqt bo‘lganini 

yashirishga  urinish,  shu  bilan  birga,  yolg‘on  gapirishga  bo‘lgan  moyillikning 

ortishi  va  real  hayotdagi  sustlik  kuzatiladi.Internetdan  nima  maqsadda 

foydalanish insonlarning tabiati, ularni o‘rab turgan muhitga ham bog‘liq. Tez 

asabiylashadigan,  hissiyotlarga  beriluvchan  odamlar  turli  «otishmali 

o‘yinlar»ga  qiziqib,  o‘z  g‘azablarini  shu  yo‘l  orqali  bosadi.  Bunday 

odamlarning xatti-harakatida yuqori darajadagi agressivlik va tahlikaga tushish 

kuzatiladi.  O‘yinlarni,  aslida,sotuvga  chiqarishdan  avval  psixologik 

ekspertizadan o‘tkazish lozim. 

Statistik ma‘lumotlarga ko‘ra, Janubiy Koreyada internetdan me‘yoridan 

ortiq  darajada  foydalanadigan  maktab  o‘quvchilari  40  foizni  tashkil  etadi.  15 

foiz  o‘quvchiga  esa  bemalol  «internet  kasalligi»  degan  tashxisni  qo‘yaverish 

mumkin. 

---

[- 30 -] 

 

Xitoydagi  ko‘rsatkichlar  ham  shunday.  Afsuski,  bu  antiqa  kasallikni 

davolaydigan mutaxassislar juda kam. Hech qanday bog‘ich va vaktsinalar esa 

komp‘yuter monitoriga tobora chuqurroq kirib borayotgan bolakaylarga yordam 

berolmaydi.Internet  –  juda  arzon  va  qulay  axborot  manbai.  Mobil  aloqa 

vositalari orqali ham tarmoqqa ortiqcha qiyinchiliksiz ulanish mumkin. Texnika 

kundan-kunga  rivojlanib  boryapti,axir!  Kursiga  emaklab  chiqadigan  jajji 

bolakaylar  ham  xudi  biz  kabi  axborot  vositasidan  erkin  foydalanish 

imkoniyatiga  ega.  Butun  mas‘uliyat  ota-onaning  elkasida,  chunki  yarim 

yalang‘och «xola»lar, zo‘ravon «amaki»lar va yana boshqa har xil tushunarsiz 

tasvirlar ko‘pgina saytlarning ko‘rkiga ko‘rk bag‘ishlab turadi.