Deviant xulq-atvor va yoshlar sotsiologiyasi

Giyohvandlik.  O‘smirlar  va  yoshlar  muhitida  giyohvandlar  va  spirtli 

ichimliklarga  ruju  qo‘ygan  sonining  o‘sib  borishi  butun  dunyoda  alohida 

tashvish  tug‘dirmoqda.  Har  yili  dunyoda  giyohvand  moddalar  iste‘mol  qilish 

natijasida  fuqarolik  burchini  bajarishga  kirisha  olmayotgan,  o‘qiy  olmayotgan 

va  mehnat  faoliyati  bilan  shug‘ullana  olmayotgan  yoshlar  soni  ko‘paymoqda. 

Shu bilan birga statistik ma‘lumotlar tahlili boshqa mamlakatlardan farq qilgan 

holda O‘zbekistonda keyingi yillarda giyohvandlar soni ko‘paymayapti, voyaga 

yetmaganlar orasida ularning soni juda oz. Bu bunday salbiy hodisalarga qarshi 

kurashishda olib borilayotgan davlat siyosatining samaraligidan dalolat beradi. 

Suisid-  o‘zini  ongli  ravishda  hayotdan  mahrum  qilish  yoki  o‘zini-o‘zi 

o‘ldirish.  O‘cmirlardagi  suisidal  hulq-atvor  ko‘pincha  hayotiy  tajriba  yo‘qligi 

va  hayoti  yo‘nalishlar  mavjud  emasligi  bilan  izohlanadi.  Bu  sabablardan 

tashqari  yaqin  odamidan  ajralib  qolish  yoki  kiborlarcha  rad  etilgan  sevgi 

tuyg‘usi,  o‘z  qadr  qimmatini  juda  nozik  his  qilish,  qattiq  toliqish,  alkogol 

---

[- 16 -] 

 

ta‘sirida  shaxsning  himoya  mexanizmlari  yemirilishi,  psixotrap  moddalar 

iste‘mol  qilish,  toksikomoniya  va  giyohvandlik,  o‘zini-o‘zi  o‘ldirgan  obro‘li 

odamga o‘xshatish, inson o‘z hulq-atvori ustidan nazoratni yo‘qotdigan keskin 

tajovuzkorlik  shaklidagi  frustrasiya  yoki  affekt  holati  singari  alohida  sabablar 

mavjud bo‘ladi. 

Suisidal  hulq-atvorning  sabablarini  aniqlash  uchun  bunga  undagan 

sabablar  va  olib  keladigan  aniq  holatlar  to‘g‘risida  hukm  chiqarish  imkonini 

beradigan  vajlar  muhim  ahamiyatga  ega  bo‘ladi.  Ma‘lumotlar  yetarli 

bo‘lmaganligi uchun vajlar va sabablar hamma vaqt ham aniqlanavermaydi. 

YUNISEF tomonidan o‘tkazilgan sosial monitoring ma‘lumotlariga ko‘ra, 

qizlar  o‘rtasida  o‘zini-o‘zi  o‘ldirish  yigitlar  o‘rtasidagiga  qaraganda  ikki 

baravar 

kamdir. 

O‘zbekistonda  ushbu  ko‘rsatkichlar  ayrim  qo‘shni 

davlatlardagiga qaraganda past.