Detallarning eskizlarini bajarish. Detallarning ish chizmalari Reja

 
Texnikaviy rasm – 
aksonometrik proyktsiyalarni tasvirlash, ya’ni parallel yoki 
markaziy proyeksiyalash qoidalariga asosan jismning o‘lchamlarini ko‘zda 
chamalab nisbatlarini saqlagan holda, qo‘lda bajarilgan yaqqol tasvirdir, lekin 
chizmachilikda, ko‘pincha aktsonemetrik proyeksiya qoidalariga binoan 
chiziladigan texnikaviy rasmlarni ishlatamiz. Texnikaviy rasm chizish badiiy rasm 
chizishga qaraganda oddiy va qulay bo‘lib, jismning rasmi, o‘lchamlari va umuman, 
jism haqida to‘la ma’lumot beradi. Texnikaviy rasm chizishda jismning tuzilishi 
haqida to‘la ma’lumotga ega bo‘lish maqsadida uni qirqib tasvirlash va talab 
qilingan vaqtda unga o‘lchamlar ham qo‘yish mumkin. 

---

Texnikaviy rasm yordamida yangi loyihalanayotgan detal, yoki buyumning tez 
tasvirlash, ikki proyeksiya yordamida buyumning texnikaviy rasmini chizib, 
noma’lum proyeksiyasini aniqlash, qirqim yoki kesimlarini chizish mumkin. 
Eskiz va texnikaviy rasmlar A3(297x210) yoki A4(297x420) formatlarda chiziladi. 
Ramka va asosiy yozuv grafalarining chiziqlarini ham qo‘lda chizishga harakat 
qilish kerak. Aylana va ellipslarni chizish qiyin bo‘lishiga qaramay, texnikaviy rasm 
chizishda sirkul va lekalolardan foydalanish mumkin emas. Faqat aksonometrik 
proyeksiya o‘qlarining yo‘nalishini belgilab olishda, soyalash qiyin bo‘lgandagina 
uchburchakliklar yoki chizg‘ichlardan foydalanishga ruxsat etiladi, chunki 
texnikaviy rasm chizishning asosiy xususiyatlaridan biri rasm va chizma chizish 
usullarini birga tatbiq etishdan iborat. 
Texnikaviy rasmlarni chizish uchun nasraning rasmi haqida asosiy tushunchalarga 
ega bo‘lish kerak. Bunda asosan narsaning tashqi ko‘rinishi va xossalariga ahamiyat 
berish zarur. Jismning rasmi va o‘lchamlari uning geometrik xossasi, rangi, og‘irligi, 
qattiq yoki yumshoqligi va boshqalar jismning fizikaviy xossalari bo‘ladi. Biz 
asosan jismning geometrik xossalarini o‘rganamiz. Ma’lumki, har qanday buyum 
uzellar, detallar va geometrik sirtlarning yig‘indisidan iborat bo‘ladi. Demak, har 
qanday detalning tuzilishini
 
o‘rganish uchun uni qanday goemetrik sirtlarning 
birikmasidan tashkil topganligini bilish muhim. Bunda chizmani, eskizni, texnikaviy 
rasmni tez va oson bajarish mumkin bo‘ladi. 
Badiiy rasm, asosan, kuzatish va tasavvur qilish bilan bajariladi. Narsaning 
ko‘rinishi bilan haqiqiy rasmi o‘rtasida katta farq bor. Shuning uchun texnikaviy 
rasm bajarishda predmet qanday ko‘rinishidan qat’iy nazar, uning haqiqiy rasmi 
tasvirlanadi. Bunday tasvirlash tasviriy rasm yoki narsani tasviri deb ataladi. 
9.1-rasm, a da markaziy (perspiktiva), 10.1-rasm, b da aksonometrik 
proyeksiyalash qoidasiga binoan bajarilgan texnikaviy rasmlar tasvirlangan