Detal konstruksiyasining texnologikligi tahlili Detal materiali tahlili

Detal materiali tahlili

Конструкцион пулат 45 ГОСТ 1050-2013

Hozirgi vaqtda insoniyat hayotini va jamiyat taraqqiyotini turli mashina, mexanizm va apparatlarsiz tasavvur etish juda qiyin. Ma`lumki, har qanday mashina, mexanizm va apparatlarning ko`pchilik detallari, metallar va ularning qotishmaridan yasaladi.
Mashina va mexanizmlarning detallari materiallarga nisbatan xilma-xil talablar qo`yiladi, bu talablar esa shu detallarning ishlash sharoitiga bog`liq bo`ladi.
Demak, mashinalarning konstruksiyasiga va ishlash sharoitiga ko`ra, ularning ba`zi detallari materiali cho`zilishga, ba`zilariniki egilishga, yana boshqalariniki esa buralishga va shu kabi deformatsiyalarga yuqori darajada qarshilik ko`rsatishi talab etiladi.
Таркибида 2,14% гача углерод бўлган темир-углерод қотишмалари углеродли пўлатлар деб аталади. Одатда, таркибидаги углерод микдори 1,7% дан ошмайдиган пўлатлар ишлаб чиқарилади, чунки углерод миқдори 1,7% дан кўпайиб кетса, пўлат кучли даражада қаттиқлашади ва мўрт бўлиб қолади, бундай пулатларни эса амалда ишлатиб бўлмайди.
Пўлатга ўзга қўшимчалар қўшиб, структура ўзгаришларига эришиш оркали пўлатларнинг хоссаларини бошқариш мумкин. Бундай максадда қўшиладиган қўшимчаларни легирловчи элементлар, қотишмаларни эса легирланган пўлатлар дейилади. Пўлат ишлаб чиқариш амалиётида легирловчи элементлар сифатида кўпинча Cr, Mo, Ni, Co, V, Ti, W, Zr, Nb хамда Mn ва Si каби элементлар қўлланилади ва улар пўлатларнинг физик, механик ва технологик хоссаларини яхшилайди.
1М63Н.70.00.00.13 «Ступица» детали Пўлат 45 ГОСТ 1050–88 сифатли конструкцион пўлатдан тайёрланади.


Ishlab chiqarish turini aniqlash
Dastlabki berilganlar

1. 
   Yillik dastur N=22000
   
2. 
   Ish holati m=2
   
3. 
   Detal massasi q=1,16 kg
   
4. 
   Ikki smenali ishlashda dastgohning yillik ish vaqti fondi F=4020 soat
   

Mashinasozlik korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil qilish asosan 3 turda amalga oshiriladi. Ishlab chiqarish turi o`zgarishi natijasida mashinasozlik korxonasining tarkibi tuzulishi, asosiy va yordamchi texnologik jihozlari o`zgarib boradi. Ayni bir detalga ishlov berishda ishlab chiqarish turi o `zgarishi natijasida uning tayyorlash sifati , tannarxi, muddati va boshqalari o`zgarishi kuzatiladi. Mashinasozlik ishlab chiqarishda donalab, seriyalab, ommaviy ishlab chiqarish farqlanadi. O`z navbatida yana seriyalab ishlab chiqarish 3 turga bo`linadi yani kichik seriyali, o`rta seriali, yirik seriali. Zamonaviy mashinasozlikda o`rta va yirik seriali ishlab chiqarish korxonalarining soni ortayotganligini kuzatish mumkun, buni ishlab chiqrilayotgan mahsulotlarning turi va nomi tez-tez o`zgarishi va yangi ishlab chiqarishlarni tashkil qilish muddatlarining qisqarib borayotganligi bilan izohlash mumkun

Ishlab chiqarish turi ГОСТ 3.1108–74 ga muvofiq biriktirilgan operatsiyalar koeffitsenti orqali aniqlanishi mumkun, ma`lum vaqt mobaynida bo`limda bajariladigan texnologik operatsiylar soni (П_о) ni shu bo`limdagi ish joylari soni (Р<sub>я</sub>) ga nisbati biriktirilgan operatsiyalar koeffitsenti (К<sub>з.о.</sub>) ga teng bo`ladi.

Bu yerda П_о – turli operatsiyalarning yig`indisi qiymati;
Р<sub>я</sub> –mazkur operatsiyalarni bajarishga mo`ljallangan mavjud ish o`rinlari soni
ГОСТ 14.004 – 74 ga muvofiq mashinasozlikda ishlab chiqarish turi quyidagicha aniqlanadi
К 1 bo`lsa -ommaviy ishlab chiqarish;
1< К  10 bo`lsa -ko`p seriali ishlab chiqarish ;
10 < К  20 bo`lsa-o`rta seriali ishlab chiqarish;
20 < К  40 bo`lsa - mayda seriali ishlab chiqarish
К>40 donalab ishlab chiqarish
Operatsiya bilan taminlangan koeffitsenti ishlab chiqarish sharoitida rejalashtirish mavzusida yani bir oyga aniqlanishi zarur
Dastlabki berilganlarga asoslanib berilgan detallarga ishlov berish uchun zarur bo`ladigan dastgohlar sonini aniqlaymiz. Buning uchun keltirillgan formulalar yordamida har bir operatsiyani bajarishga sarflanadigan donabay – konkulyatsion vaqtni aniqlaymiz. Zarur bo`lgan dastgohlar sonini quyidagi formula orqali topishimiz mumkun

Bu yerda

N – yillik dastur, dona ; Тшт(щ-к) —donabay yoki donabay konkulyatsion vaqt, min ; Fд — dastgohlarni haqiqiy yillik ish vaqti fondi 3.н — dastgohlarni meyoriy yuklanish koeffitsenti

Т_шт.= Т_о
Т_о – operatsiya uchun vaqt [2.146]
 - donabay vaqt koeffitsenti [2.146]
Dastgohni meyoriy yuklanish koeffitsenti ishlab chiqarish turiga bog`liq ravishta :

• 
  mayda seriali ishlab chiqarish uchun – 0,8...0,9;
  

• 
  seriali ishlab chiqarish uchun – 0,75...0,85;
  

• 
  ommaviy ishlab chiqarish va ko`p seriali ishlab chiqarish uchun –0,65...0,75 qilib tayinlanadi.
  

Ammo bizning holatimizda, ishlab chiqarish turi aniq bo`lmaganligi sababli, o`rtacha yuklanish koeffitsentini 0,75...0,8 qilib belgilashimiz mumkun .

№	Operatsiyaning nomi	Hisoblash formulasi	То, min.	Φ	Тшт, min.	Mp	P	ƞ з.ф.	Σ По
1		Tokarlik operatsiyasi
	Tokarlik torsovka Ǿ 94,5	0,037(D²– d²)	0,7648	1,36
	Qora yo`nish l=0,5 Ǿ 94,5	0,17dl	0,0573	1,36
	Tokarlik torsovka Ǿ91	0,037(D²– d²)	2,935	1,36
	Tokarlik torsovka Ǿ91	0,052(D²– d²)	4,106	1,36
	Qora yo`nish l=18 Ǿ 91	0,17dl	4,760	1,36
	Toza yo`nish l=18 Ǿ 91	0,1dl	2,8	1,36
	Tokarlik torsovka Ǿ 94	0,037(D²– d²)	1,6187	1,36
	Tokarlik torsovka Ǿ 94	0,037(D²– d²)	5,318	1,36	33,8866	4,121	1	4,121
	Qora yo`nish l=16,5 Ǿ 94	0,17dl	2,557	1,36
2	Sidirg`ilash
	Sidirg`ilash l=30,5 Ǿ 50	0,4l	0,2033	1,730	0,35176	0,04267
3	Parmalash
	Parmalash l=20 Ǿ 6,5	0,52dl	1,825	1,41
	Parmalash l=1,5 Ǿ 8,5	0,52dl	0,4586	1,41		0,5275	1	0,5275
	Ichki yuzaga metchik yordamida rezba ochish l=20 М8	0.4dl	0,8	1,41	4,34787
4	Jilvirlash
	Jilvirlash	2,5l	3,3333	1,55
	Ǿ 50					1,4168	1	1,4168
	Jilvirlash	0,15dl	4,2	1,55
	l=26,5 Ǿ 50				11,6766

Har bir operatsiyani bajarish uchun zarur dastgohlar soni quyidagicha aniqlanadi:

Olingan natijalarni hisoblash jadvaliga kiritamiz.
Jadvalning mos ustiniga hisoblab topilgan Т_шт(_ш._к) va m_р qiymatlari kiritilgandan keyin mavjud ish o`rinlari soni m<sub>р</sub> ni katta butun songa yaxlitlash orqali topiladi. So`ngra har bir ishchi o`rnining haqiqiy yuklanish koeffitsenti quyidagi formula orqali hisoblanadi:
 _з.ф.=m_р/Р


Agar _з.ф meyoriy qiymatidan katta bo`lsa shu operatsiya uchun dastgohlar soni ko`paytiriladi, aksincha past bo`lsa bu ish o`rni boshqa shu turdagi ish bilan to`ldiriladi.

Ishchi o`rnida bajariladigan operatsiyalar soni quyidagi formula orqali topiladi

О = _з.н/_з.ф.




Jadvalning barcha ustunlari to`ldirilgandan keyin По ва Р<sub>я</sub> yig`indi qiymati hisoblanadi va operatsiya bilan ta`minlanganlik koeffitsenti topildi:


Demak bizning holatimizda ishlab chiqarish turi ko`p seriyali hisoblanadi.