Уйларнинг ичидаги иссиқлик тизимларида иссиқлик истеъмоли. Бинода иссиқлик энергияси истеъмолига қуйидаги омиллар таъсир кўрсатади:
• иқлим;
• бинонинг иссиқлик-изоляцион тавсифлари;
• иситиш тизимининг иш режими ва ҳисобга олиш ва ростлаш тизимларининг қўлланилиши;
• истеъмолчиларнинг иссиқлик истеъмолини ҳисобга олиш приборлари билан таъминланганлиги ва истеъмолчиларнинг тежаш режимларига бўлган муносабати.
Аксарият иситиш тизимлари иссиқлик энергиясини беришни иссиқлик тармоғига бериладиган сувнинг ҳарорати бўйича анъанавий сифатий ростлашга эга (марказий қозонхонадан). Бундай тизимнинг умумий камчиликлари юқорида кўрсатиб ўтилди.
Бир нечта истеъмолчиларнинг иш режимларини ростлаш битта уйникига қараганда анчагина мураккаб. Уйларни бирин-кетин, кейинчалик иссиқлик узелларининг иш режимларини корректировкалаш билан ростлаш зарур бўлади. Ҳар бир уй ўзининг тўғри ва қайтар линиялар ўртасидаги босимлар фарқи билан ишлайди. Бунда шундай вазият кузатиладики, баъзи бир уйлар ошиқча исийди (иситиш узелининг олдидаги дроссель диафрагмасининг ўлчамлари оширилган), бошқа уйларга эса иссиқлик етишмайди. Ёмон иситиладиган уйларнинг аҳолисининг шикоятларини ҳисобга олиш билан иситиш тизими кўпинча “ошиқча иситиш” режимида ишлайди. "Ошиқча иситиш" бинонинг иситиш тизимидаги иссиқлик ташувчининг ўртача ҳарорати хоналардаги ҳароратга нисбатан ташқи ҳавонинг берилган ҳарорати учун берилган лойиҳа қийматидан неча марта ошиқ бўлиши билан белгиланади.
Иситишга кетадиган иссиқликнинг ошиқча сарфининг кош сарф баҳосини яқинлашувчи тарзда ташқи ҳавонинг берилган ҳароратида иситиш тизимининг стоякларида сувнинг ўртача ҳароратининг (tбино-18) бинонинг ичидаги ҳароратдан (t = 18°C) иситиш графигининг ҳисобий қийматларига (tҳис-18) нисбатан амалда ортиши бўйича аниқлаш мумкин.
Кош сарф = (tбино - 18)/(tҳис - 18)
"Иситиш радиатори - хона" тизимининг термик қаршилиги ҳароратлар фарқига унчалик боғлиқ бўлмайди деб тахмин қилинади.
Иситиш тизимидан чиқадиган иссиқлик оқимлари бу фарққа пропорционал бўлади. Аҳоли ошиқча иссиқлик оқимларини форточкани очиб хонани шамоллатиш билан чиқариб юборади. Иситишни ростлашнинг “табиий” усули ишлайди, буни фақатгина тепловизорлар ёки инфрақизил термометрлардан фойдаланиш билан қайд қилиш мумкин.
Уйларнинг индвидуал иссиқлик пунктларини энергоаудитдан ўтказишда реал иссиқлик сарфини лойиҳа қийматлари билан солиштириш ва замонавий аппаратурадан фойдаланиш билан (иситиш тизимининг ичига киритилмайдиган қўйма датчикларга эга бўлган иссиқлик счетчиклари) иссиқлик узелининг иш режимини лойиҳа кўрсаткичлари билан мувофиқлаштиришни тавсия қилиш, уйдаги ошиқча иссиқлик сарфини баҳолаш зарур бўлади. Тепловизорлар ва инфрақизил термометрлар ёрдамида қўшимча тадқиқотлар ўтказиш биноларнинг конструкцияларининг иссиқлик изоляциясининг сифати ёмон бўлган элементларини аниқлаш имконини беради. Микрорайондаги битта марказий иссиқлик пунктига уланган уйларнинг иссиқлик истеъмолини ўлчаш тизимни қайта ростлашни бажариш ва иссиқликни уйларга тақсимлаш тизимини оптималлаштириш имконини беради. Бунда иситиш тизимларини ростлаш, иссиқ ва совуқ сув сарфини ҳисобга олиш учун мўлжалланган замонавий ишланмаларни жорий қилиш имкониятлари ва уларни қўллашнинг иқтисодий самарадорлигини кўриб чиқиш зарур бўлади.
Яшаш ва жамоатчилик биноларини энергоаудитдан ўтказишда энергоресурсларни истеъмол қилишнинг лойиҳа қийматларини (иситиш ва иссиқ сув таъминотига кетадиган иссиқлик, электр энергияси, газ, сув) таҳлил қилинадиган давр учун иқлимий маълумотлар, киришни ҳисобга олиш натижалари, иссиқлик узелини приборли текшириш натижалари бўйича аниқланган амалдаги қийматлар билан таққослаш зарур бўлади. Хоналардаги амалдаги энергоресурслар истеъмоли ва ҳарорат режимларининг СНиП ларнинг санитария меъёрлари ва тавсияларига мувофиқлиги аниқланади.
МАЪРУЗА .Уйларнинг ичидаги муҳандислик тизимларининг ҳолатини таҳлил қилиш Режа
Уйларнинг ичидаги муҳандислик тизимларининг самарадорлигига таъсир кўрсатувчи омиллар
Уларни бартараф қилиш услубларининг таҳлили
Уйларнинг ичидаги муҳандислик тизимларининг таҳлил қилишда қуйидагиларни ҳисобга олиш лозим бўлади:
• иситиш ва иссиқ сув таъминотига истеъмол қилинадиган иссиқлик қувватини таққослаш натижалари;
• турли мўлжалланишдаги бинолар, лойиҳа маълумотлари билан биргаликда;
• бино ёки унинг қисмларида ошиқча иситиш ёки етарлича иситилмаслакнинг борлиги;
• исимайдиган ёки ёмон исийдиган стояклар, иситиш приборларига подводкаларнинг борлиги;
• стояклар тизимидан ҳавони чиқариб юбориш усуллари;
• иситиш ва иссиқ сув таъминоти тизимида занглаган, кавшарланган жойлар, хомутларнинг борлиги;
• иситиш, иссиқ ва совуқ сув таъминоти тизимларида қувурларнинг ички юзасида чўкиндиларнинг борлиги, уларни ювиб юборишнинг мақсадга мувофиқлиги;
• уйларнинг ичидаги муҳандислик тизимларида шайлаш (йўлга қўйиш) ишларини бажариш зарурати;
• иссиқ ва совуқ сув сарфларининг маҳаллий меъёрларга мувофиқлиги;
• арматура орқали иссиқ ва совуқ сувнинг сизишининг борлиги;
• иситиш бўйича шикоятларнинг борлиги;
• иссиқ ва совуқ сувни етарлича бермаслик бўйича шикоятларнинг борлиги;
• иссиқлик, иссиқ ва совуқ сувнинг сарфларини ҳисобга олиш ва ростлаш приборларининг борлиги.
Иссиқлик, иссиқ ва совуқ сув, газни ҳисобга олиш приборларининг амалдаги сони тўғрисидаги маълумотларни эҳтиёжлар ва мавжуд режалар билан таққослаш ва бинонинг иссиқлик узелининг ҳисобга олиш приборлари билан таъминланганлигини баҳолаш (% ларда) зарур бўлади.
Биноларга киришда энергия ташувчиларнинг истеъмолини ҳисобга оладиган тижорат узелларини ўрнатиш ва ҳар бир хонадонга энергия ташувчиларни ҳисобга олиш приборларини ўрнатишнинг мақсадга мувофиқлигини баҳолаш лозим бўлади.
Ҳисобга олишнинг ҳолатини таҳлил қилишда:
• приборларнинг техник даражаси ва уларнинг эксплуатация қилиниш муддатини баҳолаш;
• улар мавжуд бўлганда энергия ташувчиларни ҳисобга олиш приборларининг кўрсаткичларини олишни ташкил қилиш;
уларга техник хизмат кўрсатишнинг ҳолати ва приборларни даврий қиёслашнинг ташкил қилинишини қайд қилиш зарур бўлади.
Истеъмолни индивидуал ҳисобга олиш истеъмолчи ўзининг эҳтиёжларига боғлиқ равишда иссиқлик сарфини ростлаш имкониятига эга бўлган тақдирда самарали бўлади.
