Denov tadbirkorlik va pedagogika

Nizolarni hal qilishning shaxslararo usullariga 
quyidagilar kiradi: 

bosh tortish usuli. Rahbar ziddiyatlarni vujudga kelishiga qutqu soluvchi 
nizoli vaziyatlarga tushib qolmaslik, oqibati kelishmovchiliklarni keltirib 
chiqaruvchi masalalarni muhokama qilishga kirishmaslikka harakat qiladi; 

silliqlash usuli. Rahbar hamkorlikka ehtiyojga murojaat qilib, nizoli 
vaziyatdan qochishga harakat qiladi. Afsuski, bu usulda ko‘pincha nizoning 
asosida yotgan muammo esdan chiqariladi, u esa qoladi. Tuyg‘u namoyon 

---

136 
bo‘lmaydi, ammo yig‘ila boradi. Piravordida portlash sodir bo‘lishi ehtimoli 
o‘sadi; 

ishontirish usuli; 

majbur qilish usuli. rahbar o‘z nuqtai nazarini qabul qilinishiga majbur qilish 
uchun hukmronlikdan foydalanadi. 
Quyidagilar ushbu usulning kamchiliklari bo‘ladilar: 

qul ostidagilarning tashabbusini bo‘g‘ish, faqat bitta nuqtai nazar taqdim 
etilganligi sababli barcha muhim omillar ham hisobga olinmas- liklari ehtimoli 
vujudga keladi; 

murosaga kelish usuli, ya‘ni boshqa nuqtai nazarni qabul qilinishi. Ushbu 
usul boshqaruv vaziyatlarida yuqori baholanadi, chunki yomon niyatlilikni 
kamaytiradi va nizoni tez hal qilish imkoniyatini beradi. Ammo muhim muammoni 
hal qilish munosabati bilan vujudga kelgan nizoning boshlang‘ich bosqichida 
murosadan foydalanish, mukobillarni qidirib topishga halaqit berishi mumkin. 

muammoni hal qilish usuli. Bu usuldan foydalanayotgan rahbar nizoli 
vaziyatni hal qilishning eng yaxshi variantini topishga harakat qiladi. Tadqiqotlar 
nizoli vaziyatlarni boshqarishga ushbu yondoshuvning yuqori samaradorligini 
tasdiqlaganlar. 
Menejer tomonidan nizoli vaziyatlarni hal qilishda tashkilotning qadriyatli 
mo‘ljallari (hulq me‘yorlari)ga o‘zgarishlarni tashkiliy kiritish yo‘li bo‘yicha 
borish; har xil manfaatlarni hisobga olish mexanizmlarini ishlab chiqish; 
qarashlardagi yagonalikni ishlab chiqish uchun tadbirlar kiritish (guruhlar bilan 
muzokaralar olib borish, ishontirish usulidan foydalanish, maslahatlar o‘tkazish, 
rozi bo‘lish) tavsiya etiladi. 
Bunda menejerlarga hech qachon faqat nizoda ishtiroq etuvchi bir tomonning 
o‘rganish bilan cheklanmaslik va buning asosida qarorlar qabul qilmaslik kerak. 
Nizolarni hal qilishning usullari va vositalari har xil bo‘lishi mumkin. 

shaxsiy (shaxsli yondoshuv); 

rasmiy (ishlab chiqilgan yo‘riqnomalar, qoidalar asosida); 

ijtimoiy (guruhlarning ijtimoiy holatini hisobga olish bilan); 

yuridik (qonun doirasidagi harakatlar). 
SHunday qilib, mehnat jamoalaridagi nizoli vaziyatlarni boshqarsa bo‘ladi. 
Ularni bartaraf qilishda rahbarlar, menejerlarga katta rolь tegishlidir. 
Turli tuman yondoshuvlar va aniq axborotlar qarorlar qabul qilishga ta‘sir 
ko‘rsatuvchi muhim omillar bo‘lgan murakkab vaziyatlarda menejerlar vujudga 
kelayotgan nizolarni o‘z vaqtida aniqlashlari va ularni hal qilishlari, alohida 
hollarda vujudga kelgan vaziyatlarni rag‘batlan- tirishlari va ulardan
muammolarni hal qilish uchun foydalanishlari kerak.