Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti

BTM - jamoat va byudjet tashkilotlari hisoblaridagi mablag‘lar;

KQMM - kapital mablag‘larni moliyalashtiruvchi mablag‘lar. Eng umumlashgan shakldagi «Keng ma’nodagi pullar» M4 hisoblanadi.

M4 = M3+PBLM;

Bu yerda:PBLM -pul bo‘lmagan likvid mablag‘lar (oltin, brilliant, kumush, platina va shu kabi qiymatli pul bo‘lmagan mablag‘lar).

Jami pulning taklifi deb ma’lum vaqt birligi ichida iqtisodiyotga xizmat qilayotgan pullarga aytiladi. Pul egasi pulni qanday shaklda saqlash samarali bo‘lsa, xuddi shu ko‘rinishdan foydalanadi. Eng muximi, pul taklifi davlat tomonidan tartibga solinadi.

Pulga bo‘lgan talab nazariyasi

Bitimlar uchun pulga bo‘lgan talab - bu, aholiga va korxonalarga tovar va xizmatlarni harid qilish uchun zarur bo‘lgan pul miqdoridir. U nominal YAMM o‘sishi bilan ortib boradi.

Moliyaviy aktivlar tomonidan pulga bo‘lgan talab pulning jamg‘arish vositasi sifatidagi funksiyasiga asoslangan. CHunonchi, odamlar o‘zlarining moliyaviy aktivlarini aksiyalar, obligatsiyalar, bankdagi omonatlar ko‘rinishida qo‘llarida tutib turadi. Uni qo‘yidagi ko‘rinishda yozishimiz mumkin:

MV = PY;

M = PY / V;

Bunga asosan bitimlar uchun pulga bo‘lgan talab, real YAMM miqdoriga (Y), narxlar darajasiga (R) va pul aylanish tezligiga (B) bog‘liq. Ushbu formula bilan birga pul talabini izohlashda Kembridj tenglamasidan ham foydalaniladi:

M = k x PY:

Bu yerda: k = 1 / V; Pulga bo‘lgan umumiy talab foiz stavkasi miqdoriga Yoki pulning ishlatilish Bahosiga nisbatan teskari bog‘liqlikda bo‘ladi. Foiz stavkasi qanchalik yuqori bo‘lsa, pulga bo‘lgan talab shuncha past bo‘ladi va aksincha, foiz stavkasi pasayishi bilan pulga bo‘lgan talab oshadi.

Har qanday ishlab chiqarish tizimi faoliyat ko‘rsatishi uchun zarur bo‘ladigan ijtimoiy va iqtisodiy munosabatlar pul yoki uning vositalari yordamida amalga oshiriladi, o‘lchanadi, Baholanadi. Demak, pul maxsus xususiyatga ega bo‘lgan tovar hisoblanib, ayirboshlashning rivojlanishi natijasida paydo bo‘lgan. Uning maxsus xususiyati likvidliligidir (ya’ni, tez almashtirish).