Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti ―raqamli iqtisodiyot‖ kafedrasi

Интернет сайтлари

1. 
   www.economics.ru
   
2. 
   www.ved.ru
   
3. 
   www.ser.uz
   
4. 
   www.uza.uz
   

4. 
   www.ifmr.uz
   
5. 
   www.Lex.uz
   
6. 
   www.ziyonet.uz
   

5.3.TARQATMA MATERIALLAR

Дастлабки менежмент намоёндалари?


Амир Темур (1336-1405)
17


Универсал қабул қилинган менежмент
назарияси?
Менежмент назарияси ва амалиѐтига турлича қарашлар
мавжуд:

• 
  Классик менежмент ѐндашуви
  
• 
  Инсоний муносабатлар ѐндашуви
  
• 
  Миқдорий, тизимли ѐки замонавий менежмент
  

19

20
Илмий менежмент асослари?

• 
  Стандартлаш орқали ҳар бир ишга илмий
  

ѐндашув, таваккалчиликка чек қўйиш.

• 
  Ишчиларни қобилятига қараб иш бериш.
  
• 
  Ишчиларни ўқитиш ва ишга илмий
  

ѐндашишга моддий рағбатлантириш.

• 
  Иш вақтларини камайтириш ва
  

танаффусларни кўпайтириш.


Frederick Taylor (1856–1915)

21

Маъмурий менежмент асослари?

• 
  Башорат (foresight) - келажак иш режасини
  

тузиш.

• 
  Ташкилотчилик (organization) - режани бажариш учун ресурсларни сафарбар қилиш (мобилизовать).
  
• 
  Буйруқ (command) - етакчилик қилиш, танлаш ва режа бўйича иш бажарилишини таъминлаш.
  
• 
  Йўналтириш (coordination) – Турли кучларни бирлаштириш, маълумот алмашувини таъминлаш ва муаммони ечиш.
  
• 
  Назорат (control) – ишни режага мувофиқ
  

кетишини таъминлаш ва жоиз бўлса тўғирлаш.


Henry Fayol 1841-1925

8

Бюрократик менежмент асослари?
Max Weber 1864-1920

23

Шахс ва жамоа
Илмий менежмент – иш вазифаларини аниқ тақсимоти
– инсонни ўсиш даражасини пасайтиради.


Бюрократик менежмент – пассив ва тобеъ ишчилар.


Админстратив менежмент – психологик тушкунликка олиб келади чунки инсонлар мақсадларини ўзлари белгилашлари керак.
Chris Argyris (1923)

33

Миқдорий ѐндашув?

Қарор беришда, иқтисодий самарадорликка эришишда, ва миқдорий муаммоларни хал этишда математик моделлар ва компютер технологияларидан фойдаланиш.

34
Вазиятли ёндашув?

35

МОЛИЯВИЙ МЕНЕЖМЕНТ – БУ
МОЛИЯЛАРНИ БОШҚАРИШНИНГ БАРҚАРОРЛИГИ, ИШОНЧЛИЛИГИ ВА САМАРАДОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ МАЖМУАВИЙ ТИЗИМИДИР. У ЎЗ ИЧИГА
МОЛИЯВИЙ КЎРСАТКИЧЛАРНИ МЕНЕЖМЕНТГА ИЛМИЙ ЁНДАШУВЛАР ВА ТАМОЙИЛЛАР, ДАРОМАДЛАР ВА ХАРАЖАТЛАР БАЛАНСИ, РЕСУРСЛАРДАН ФОЙДАЛА- НИШНИНГ САМАРАДОРЛИГИ КЎРСАТКИЧЛАРИ, ИШЛАР ВА ТОВАРЛАР РЕНТАБЕЛЛИГИГА РИОЯ ҚИЛИШ БИЛАН ШАКЛЛАНТИРИШ ВА РЕЖАЛАШТИРИШНИ ОЛАДИ


ИННОВАЦИОН МЕНЕЖМЕНТ – БУ МУЛК ЭГАСИ ТОМОНИДАН ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ БАРЧА ТУРЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШГА КИРИТИЛАДИГАН ИНВЕСТИЦИЯЛАРНИ БОШҚАРИШНИНГ МАЖМУАВИЙ УСУЛИ. У ЎЗ ИЧИГА ТАШКИЛИЙ ТУЗИЛМАЛАРНИ ҚУРИШ, ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ ЙЎНАЛИШЛАРИНИ ТАНЛАШ, ИННОВАЦИЯЛАР, ХОДИМЛАРНИ БОШҚАРИШНИНГ ҲАР ХИЛ
ЖИҲАТЛАРИНИ
МУВОФИҚЛАШТИРИШНИ ОЛАДИ.


САВДО МЕНЕЖМЕНТИ – САВДО КОРХОНАСИ ФАОЛИЯТИНИНГ БАРЧА АСОСИЙ ЖИҲАТЛАРИНИ БОШҚАРИШ ЖАРАЁНИДАН ИБОРАТ БЎЛАДИ. У АНИҚ САВДО КОРХОНАСИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ БЎЙИЧА РАЦИОНАЛРОҚ БОШҚАРУВ ҚАРОРЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ, УНИНГ ФАОЛИЯТИ ҲАР ХИЛ ЙЎНАЛИШЛАРИНИ
МУВОФИҚЛАШТИРИШ ВА БУ ФАОЛИЯТНИНГ ЯКУНИЙ НАТИЖАЛАРИ ЮҚОРИ САМАРАДОРЛИГИНИ
ТАЪМИНЛАШГА ҚАРАТИЛГАН

Менежмент фани қуйидагиларни ўрганади





7

Бир хил шаклдаги менежмент турлари.

11

*Бошқарув иккита
объектнинг
мақсадига қаратилган ўзаро ҳамкорлигидан
иборат бўлиб, бунда улардан бири
бошқарув субъекти ўрнида, бошқаси эса бошқарув объекти ўрнида бўлади. Бу
ўзаро ҳамкорлик учун
қуйидагилар хосдир:
*• Бошқарув субъекти бошқарув объектига таъсир кўрсатиш импульслари (бошқарув буйруқлари)ни
жўнатади, улар бошқарув объекти қандай фаолият юритиши ҳақидаги
ахборотга эга бўлдилар.
*•Бошқарув объекти
ушбу импульслар (буйруқлар)ни олади ва уларга мувофиқ ҳаракат қилади.

1. 
   Меҳнатни бошқаришнинг ижтимоий характери.
   
2. 
   Меҳнатни бошқариш турлари
   

3. 
   Меҳнатни инновацион бошқариш ҳусусиятлари
   
4. 
   Меҳнатни
   

бошқаришнинг инновацион турига ўтиш шартлари

―Х‖ назарияси	―Y‖ назарияси
Инсон азалдан мехнатни ѐқтирмайди ва ундан бош тортади	Иш инсон учун ўйин сингари табиий
Инсон мехнатни ѐқтирмас экан уни мажбурлаш назорат қилиш, жазо билан қўрқитиш керак – мақсад – ташкилот мақсадига эришиш учун уни ишлашга мажбурлаш	Ташқи назорат – ташкилот мақсадига эришиш учун ягона восита эмас. Инсон ўзи содиқ мақсадларга хизмат қилган холда ўзини бошқариш ва назорат этишга қодир; содиқлик мақсадга эришиш билан боғлиқ мукофотнинг натижаси сифатида юзага келади. Унинг масулятдан қочиши, одатда, собиқ рахбарият сабабли рўй берган ѐмон бошқарув натижасидир.

―Х‖ назарияси	―Y‖ назарияси
Инсон азалдан мехнатни ѐқтирмайди ва ундан бош тортади	Иш инсон учун ўйин сингари табиий
Оддий инсон хам рахбар истаган нарсани хуш кўради: масулиятдан қочади, шухратпараслиги кам, у хавфсизликка мухтож	Оддий инсон ноѐб кашфиѐтлар қилиш сохиби, аммо бу қобилятлар хозирги зомонда кам фойдаланилади ва натижада инсоннинг тажубланиши ва ташкилотга қарши бўлишига олиб келади.

Menejment fanidan testlar

1. 
   Menejment –bu:
   

1. 
   ishlab chiqarish munosabatlari
   
2. 
   tijorat munosabatlari
   

V) boshqaruv munosabatlari
D) bozor munosabatlari Ye) nobozor munosabatlari

2. Menejer — bu:

1. 
   boshqaruv apparatida muayyan lavozimni egallagan shaxs
   
2. 
   uch kishidan kam bo‘lmagan qo‘l ostida ishlovchiga ega bo‘lgan raxbar
   

V) ishlab chiqarishni tashkil qilish va boshqarish sohasidagi mutaxassis
D) ishlab chiqarishni tashkil qilish va boshqarish bo‘yicha professional bilimlarga ega bo‘lgan yollanma boshqaruvchi
Ye) tadbirkor shaxs

3. Menejer va tadbirkor o’rtasida qanday farq bor?

1. 
   birinchisi buyruq beradi, ikkinchisi bajaradi
   
2. 
   birinchisi yollanma boshqaruvchi, ikkinchisi uning faoliyatini nazorat qiluvchi
   

V) birinchisi yollanma boshqaruvchi, ikkinchisi esa mulk egasi
D) ular o‘rtasida xech qanday farq yo‘q Ye) ikkalasi ham faqat mulk egasi

4. Marketing, moliya, kadrlar, texnologiya, axborot bular tashkilotning:

1. 
   elementlari
   
2. 
   ishlab chiqarishi
   

V) resurslari
D) funktsional elementlari
Y) tashqi muxiti

5. Klassik yoki ma’muriy boshqaruv maktabi fikrlarning rivojlanish davri:

A) 1985-1920 yil
B) 1920-1950 yil
V) 1930— 1950 yildan hozirgi davrgacha
D) 1950 —hozirgi davrgacha Y) 1950-1985 yil

6. Klassik —ma’muriy maktabning yorkin namoyondasi:

1. 
   F.Teylor
   
2. 
   Anri Fayol
   

V) Meri Parker Follet
D) Abraham Maslou
Y) F.Teylor va Abraham Maslou

7. Kommunikatsiya jarayonidagi asosiy elementlar:

1. 
   axborot jo‘natuvchi va kanal
   
2. 
   axborotni qabul qiluvchi
   

V) axborot va axborot uzatish vositaei
D) axborot jo‘natuvchi, aynan axborotning uzi, uzatish kanali, axborotni qabul kiluvchi
Y) axborot jo‘natish va qabul qilishda vositachi

8. Strategiya — bu:

1. 
   batafsil qisqa muddatli reja
   
2. 
   ishchi dastur
   

V) har tomonlama detallashgan tashkilot missiyasini amalga oshirishni, hamda mahsulotlarni ta‘minlash yo‘llarini, vositalarini aks ettiruvchi kompleks reja
D) har tomonlama bir funktsional bo‘g‘inning vazifalari
Y) ishlab chiqarish dasturi

9. Menejment — bu:

1. 
   boshqaruv fani va san‘atidir
   
2. 
   resurslarni boshqarish bo‘yicha alohida mohirlik va ma‘muriy ko‘nikmadir
   

V) o‘ziga xos yuksak san‘at va mahoratni talab qiluvchi tanlovdir
D) kishilarga ta‘sir o‘tkazish va cheklangan resurslardan samarali foydalangan xolda, ma‘lum maqsad yo‘lida ularni boshqara olish qobiliyati
Y) ishlab chiqarishni boshqarish jarayoni

10. Boshqarishning sir — asrorlarini ilmiy asosda o’rganishda menejment fani quyidagi usullarning qaysi birini qo’llaydi:

1. 
   kuzatish usuli
   
2. 
   eksperiment usuli ,
   

V) modellashtirish usuli
D) sistemali yondoshuv usuli
Y) kuzatish usuli, eksperiment usuli, modellashtirish usuli, sistemali yondoshuv usuli

11.