Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti ―raqamli iqtisodiyot‖ kafedrasi

^{O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI}
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA‘LIMI VAZIRLIGI

DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA INSTITUTI

―RAQAMLI IQTISODIYOT‖ KAFEDRASI

MENEJMENT

FANIDAN

O‘quv - uslubiy majmua

Bilim sohasi:	200000 – Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq
Ta‘lim sohasi:	230000 – Biznes va boshqaruv
Ta‘lim yo‘nalishlari:	5230700-Bank ishi va audit
	5230600-Moliya va moliyaviy texnologiyalar 5230900-Buxgalteriya hisobi va audit 5230100-Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo`yicha)

DENOV – 2021

O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi tomonidan 20 yil ― ‖ dagi ― ‖-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan fan dasturi asosida ishlab chiqilgan.

Tuzuvchi:

A.YU.Qurbonov

Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti ―Raqamli iqtisodiyot‖ kafedrasi o‘qituvchisi.

Taqrizchi:
T Mamajonova –	TerDU ―Iqtisodiyot va menejment ‖ kafedrasi mudiri (PhD) iqtisod fanlari buyicha falsafa doktori

Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti Ilmiy-Uslubiy Kengashining
― ‖ 2021 yildagi - sonli bayoni

MUNDARIJA

№	O‘quv-uslubiy majmua bo‘limlari	bet
1.	Ma’ruzalar matni
1.1.	Menejmentning rivojlanish tarixi va zamonaviy holati
1.2.	Menejmentning nazariy asoslari
1.3.	Mehnatni boshqarish usullari
1.4.	Menejment texnologiyasi
1.5.	Tashkilotlar va ularni boshqarish
1.6.	Zamonaviy menejer
1.7.	Boshqaruv mehnatini tashkil qilish
1.8.	Tashkilot xodimlarini boshqarish
1.9.	Korxona qudratini boshqarish
2.	Amaliy mashg’ulot
2.1.	Menejmentning rivojlanish tarixi va zamonaviy holati
2.2.	Menejmentning nazariy asoslari
2.3.	Mehnatni boshqarish usullari
2.4.	Menejment texnologiyasi
2.5.	Tashkilotlar va ularni boshqarish
2.6.	Zamonaviy menejer
2.7.	Boshqaruv mehnatini tashkil qilish
2.8.	Tashkilot xodimlarini boshqarish
2.9.	Korxona qudratini boshqarish
3.	Mustaqil ta’lim mashg’ulotlari
4.	Glossariy
5.	Ilovalar
5.1.	Fan dasturi
5.2.	Ishchi fan dasturi
5.3.	Tarqatma materiallar
5.4.	Testlar
5.5.	Baholash mezonlari

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI IQTISODIYOT VA TURIZM FAKUL’TETI IQTISODIYOT VA MENEJMENT KAFEDRASI

M E N E J M E N T

FANIDAN

MA’RUZALAR MATNI

Tuzuvchi: A.YU.Qurbonov

Denov– 2021

1-MAVZU. MENEJMENTNING RIVOJLANISH TARIXI VA ZAMONAVIY HOLATI.

Reja:

1. 
   Menejmentning tarixiy shart-sharoitlari
   
2. 
   Menejmentning ilmiy maktablari
   
3. 
   Mamlakatimizda boshqaruvni rivojlanishi
   
4. 
   Menejmentning xorijiy modellari
   

Tayanch iboralar: menejment, tarixiy sharoitlar, ilmiy maktablar, xorijiy modellar, Amerika modeli, Yaponiya modeli, O’zbek modeli

1. 
   Menejmentning tarixiy shart-sharoitlari
   

Boshqaruv odamlar bilan birga paydo bo‘lgan. U mehnatni taqsimlanishi va kooperatsiyalanish jarayonida faoliyatning mustaqil turiga ajralgan. Bu odamlarning ijtimoiy ishlab chiqarishdagi faoliyatini tashkil qilish va muvofiqlashtirish zarurligi bilan asoslangan. Bunda ulardan birlari rahbar, ya‘ni boshqaruvchilar, boshqalari esa ularning tobelari, ya‘ni boshqariladiganlar bo‘ladilar.

Boshqaruv muammosini birinchi bo‘lib hal qilishga qadimgi misrliklar kirishganlar. 6 mingga yaqin yillar oldin ular odamlar faoliyatini maqsadga yo‘naltirilgan holda tashkil qilish, uni rejalashtirish va natijasini nazorat qilish zarurligini tan olganlar, hamda boshqaruvni markazlash-tirmaslik haqida masalani qo‘yganlar.
Eramizga qadar 20 asrda Misrga qo‘shni Vavilonda podshoh Xammurapi boshqaruv va nazorat qilish zaruriyati uchun sopol jadvallardagi hujjatlar va guvohlik ko‘rsatmalarini qo‘llagan, amaldor shaxslar tomonidan javob-garlikni o‘z tobelariga o‘tkazishga yo‘l ko‘ymaslikni tan olgan, ish haqi darajasini qonunan belgilagan.
Eramizga qadar uchinchi ming yilliklar bilan sanalangan sopol jadvalchalarga tijorat bitimlari haqidagi ma‘lumotlar va qadimgi SHumeriya qonunlari yozilgan, bu ham u yerda boshqaruv amaliyoti mavjudligidan darak beradi.
Boshqaruvga antik davrda ham ma‘lum ulush qo‘shilgan, bizning eramizdan 400 yil avval Suqrot boshqaruvning universalligi tamoyili shakllantirgan. Uning zamondoshi Eron shohi Kir odamlarni harakat qi-lishga undashnini, ya‘ni motivatsiyani maxsus tadqiqot qilish zarurligi haqidagi g‘oyani ilgari surgan. U yana boshqaruv axborotlarini ishlab chiqish va rejalar tuzish muammosini ham ko‘rib chiqqan. Biroz keyinroq Gretsiyada mehnat operatsiyalarini bajarish va ularning bir maromdaligini ta‘minlash usullari bilan shug‘ullanganlar. Platon ixtisoslashish tamoyilini shakllantirgan.
Eramizdan avvalgi 325 yilda Iskandar Zulqaynayn birinchi marta jangovar harakatlarni boshqarish markazi sifatida shtabni tashkil qilgan.
Menejmentni paydo bo‘lishi quyidagi asosiy sharoitlar bilan bog‘liq:

• 
  Mashinali ishlab chiqarishni rivojlanishi, boshqaruvchiga talablarni o‘sishi, mulk egasi va tadbirkorni boshqaruvning o‘sib borishga qiyinchiliklarini bartaraf qilishga qodir emasligi;
  
• 
  Bozor sub‘ektlarining katta miqdorini vujudga kelishi, hajmini o‘sishi va bozor aloqalarini kuchayishi;
  
• 
  Boshqaruvga kasbiy yondashuv zarurligini asoslab beruvchi raqobatni o‘sishi va bozor iqtisodiyotining barqarorligi;
  
• 
  Yirik korporatsiyalarni paydo bo‘lishi va shunga ko‘ra faqat xodimlarning maxsus apparati bajarishi mumkin boshqaruv ishlari hajmi va murakkabligini ko‘payishi,. Xuddi korporatsiyada menejment mulk egasi- tadbirkorning o‘zini o‘zi boshqarishidan butunlay ajraladi;
  
• 
  Mulkni aktsiyadorlar o‘rtasida jamlanishi, buning natijasida aktsiyadorlik sarmoyasini boshqarishning yangi vazifalari paydo bo‘ladi;
  
• 
  Tadbirkorlarni sanoat inqilobi davrida yaratilgan texnikaning afzalliklaridan foydalanishga harakat qilishlari;
  
• 
  Ijodiy, sho‘‘baiquvchan odamlar guruhlarining ishni samarali bajarish usullarini yaratish istagi.
  

2.