Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi

Har  kim  o‘ziga  mos  suhbatdosh  bilan  birga 
bo‘lishni  xohlaydi
»,  -  degan  fikrni  qo‘llash  ham  yaxshi  natijalarga  olib  keladi. 
Masalan,  Siz  o‘z  suhbatdoshingizning  diqqat-e’tiborini  o‘zingizga  qaratmoqchi 
bo‘lsangiz,  uning  falsafasini,  intilishlarini  va  qiziqqan  narsalarini  o‘rganib 
chiqing hamda iloji bo‘lsa, suhbat paytida uning qo‘l va tana a’zolarining maxsus 
va  diqqatga  sazovor  harakatlaridan  nusxa  oling  hamda  uni  maqsadga  muvofiq 
tarzda qo‘llang.  Lekin, buni shunday qilish kerakki, bu  harakatlar  yaqqol ko‘zga 
tashlanmasin,  ya’ni,  me’yor  bilan  va  odob  doirasida  amalga  oshirilsin. 
Muzokaralar  olib  borayotganda  suhbatdoshingiz  bilan  qanday  masofada 
gaplashayotganingiz ham muhim ahamiyat kasb qiladi. Har bir insonning shaxsiy 
biomaydoni  xilma-xil  bo‘lgani  uchun,  shunday  masofa  tanlash  kerakki,  bunda 
uning  biomaydoniga  kirib,  uni  noqulay  ahvolga  solib  qo‘ymaslik  kerak.  O‘z 
ahamiyatingizni 
oshirish 
uchun, 
masalan, 
o‘zingiz  kresloga  o‘tirib, 
hamsuhbatlaringizni  stullarga  o‘tqazib  qo‘yishingiz  mumkin.  Hamsuhbatlar  bir 
xil  balandlikdagi  stullarda  o‘tirishganda,  Siz  sal  balandroq  stulda  o‘tirishingiz 
yoki tik turib gaplashishingiz mumkin. 
Tadbirkor sifatida biror-bir tovar yoki xizmatni kimgadir taklif qilayotganda 
aksariyat ko‘pchilik xollarda taklifingiz nayzalar bilan qarshi 

---

351 
 
olinadi va ba’zilar taklifingizga qat’iyan qarshi bo‘ladilar. Bu xol Sizga ham ta’sir 
qilib,  ishingizga  ishonchsizlik  tug‘dirishi,  olg‘a  qadam  bosishga  xalaqit  berishi, 
noumidlik  xolatini  yuzaga  keltirishi  mumkin.  Bunda  Sizdan  bir  narsa  talab 
qilinadi,  ya’ni  bu  xolatlarga  falsafiy  yondashish  va  ulardan  tegishli  xulosa 
chiqarish. 
 
15-topshiriq: Tadbirkorlikda yo‘l boshlovchi bo‘lish 
Ko‘pchilik  tashkilot  va  firmalarda  boshqaruv  ierarxik  zinapoya  shaklida 
qurilganligi uchun, subordinatsiya masalalariga katta e’tibor berish talab qilinadi. 
Agar,  Siz  bu  zinapoyaning  pastki  pillapoyalaridan  birida  turgan  bo‘lsangiz, 
boshliqning  maslahatisiz  biror-bir  kishiga  va’da  bermasligingiz,  doimo  korxona 
obro‘sini  saqlashga  harakat  qilishingiz,  zarur  bo‘lganda  o‘zingizning  faoliyat 
doirangizga  kirmaydigan  ishlarni  bajarishga  intilmasligingiz,  o‘zingizning 
o‘rningizni  aslo  unutmasligingiz  va  haddingizdan  oshmasligingiz  lozim  bo‘ladi. 
Agarda 
noxushhollardanbirortasiro‘yberibbo‘lganyokiberishimumkinbo‘lsa,uhaqda 
zudlik  bilan  eng  katta  raxbarga  emas,  balki  Sizdan  bir  pog‘ona  yuqoriroq  turgan 
bevosita  boshlig‘ingizga  yetkazishingiz  kerak  bo‘ladi.  Aks  holda  unda  Siz 
haqingizda  noto‘g‘ri  tasavvur  hosil  bo‘lib  qolishi  mumkin.  Sizga  bo‘ysunuvchi 
insonlar  bilan  muloqot  qilganda,  emotsional  neytral  mavqeda  turish  maqsadga 
muvofiq bo‘ladi.  
Har  bir  sohada  bo‘lganidek,  tadbirkorlik  jarayonini  amalga  oshirishda 
ham  yo‘l  boshlovchi  (
lider
)  ta’siri  tufayli  juda  ko‘p  narsalar  amalga  oshadi. 
Kimdir  oldinda  borishning  va  unda  mustahkam  o‘rnashib  olishning  uddasidan 
chiqsa,  boshqalarga  yo‘l  ko‘rsatsa,  qandaydir  o‘zgarishlar  boshlanadi  va  u 
rivojlanishga  sabab  bo‘lib,  muvaffaqiyatga  olib  keladi.  Yo‘l  boshlovchi  (
lider
) 
bo‘lish uchun o‘zingizda quyidagi malakalarni rivojlantirishingiz kerak bo‘ladi: