Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi

Tashkiliy hujjatlar
 mazmunan tashkilot, muassasa va korxonalarning huquqiy 
maqomi, tarkibiy tarmoqlari va xodimlari, boshqaruv jarayonida jamoa 
ishtirokining qayd qilinishi, boshqa tashkilotlar bilan aloqalarning huquqiy 
tomonlari kabi masalalarni aks ettiradi.  
Guvohnoma, yo‘riqnoma, nizom, qoida, ustav, shartnomalar
 ana shunday 
hujjatlar turiga kiradi. 
 
Shartnoma - 
ikki yoki undan ortiq tomonning fuqarolik huquqlari va majburiyatlarini 
belgilash,  o‘zgartirish  yoki  to`xtatish  yo`lidagi  kelishuvidir.  Boshqacha  qilib  aytganda, 
shartnoma tomonlarning biron-bir munosabatlar o`rnatish haqidagi kelishuvi (bitimi)ni qayd 
etuvchi 
va 
munosabatlarni 
tartibga 
soluvchi 
hujjatdir. 
Shartnoma 
to‘g‘risidagiumumiyqoidalarO`zbekistanRespublikasiningFuqarolikkodeksi 
(353-385-
moddalar)dabayonetilgan. Shartnoma davlat yoki nodavlat, jamoat tashkilotlari, korxonalar, 
muassasalar,  shuningdek,  fuqarolar  o‘rtasida  tuzilishi  mumkin.Shartnoma  munosabatlari 
muassasa  bilan  ayrim  shaxs  yoki  shaxslar  o`rtasida  o`rnatilayotgan  bo‘lsa,  bunda  tuzilaja 
khujjat aksar hollarda 
mehnat bitimi
 deb ataladi. 
 

---

218 
 
qo`yganman  sabdor  shaxslarni  javobgarlikka  olib  keladi.  Shartnomalar  og`zaki, 
yozma  usulda  tuzilishi  hamda  notarial  idoralar  tomonidan  tasdiqlangan  tarzda  ham 
bo`lishi  mumkin.  Shartnomaning  ayrim  turlari,  chunonchi,  imoratlarnioldi-sotdi 
shartnomasi  tegishli  davlat  idoralarida  qayd  qilinishi  zarur.  Keyingi  holat  faqat 
qonunda belgilangan taqdirda qo`llanadi. 
 
Shartnoma  muassasalarga  tegishli  bo`lganda,  tomonlar  imzolagunga  qadar, 
unda  muayyan  muassasa  hisobchisi  va  adliya  maslahatchisining  rozilik 
belgisi(vizasi)  bo`lishi  maqsadga  muvofiqdir. Tomonlar  mazkur  hujjatning barcha 
bob  va  qismlari  bo`yicha  kelishi  bolib,  uni  tegishli  ravishda  rasmiylashtirganidan 
keyingina shartnoma tuzilgan hisoblanadi. 
 
Ichki mehnat tartiboti qoidalari, mukofotlash nizomi va shu kabilarni tasdiqlash 
bilan  bog‘liq  me’yoriy  buyruqlar  ham  asosiy  faoliyatga  oid  buyruqlar  sirasiga 
kiradi.  Buyruqqa  tegishli  imzolar  qo‘yilib,  u  blankaga  ko‘chirilgach,  tashkilot 
rahbari  uni  imzolaydi.  Rahbar  imzolagan  buyruq  ish  yuritish  bo‘yicha  mas’ul 
xodim  tomonidan  tegishli  daftarga  qayd  etiladi.  Buyruqning  asosiy  matni 
asoslovchi  (kirish)  va  farmoyish  qismlaridan  tarkib  topadi.  Asoslovchi  (kirish) 
qismida  buyruqdan  maqsad,  shart-sharoit,  sabablar  ko‘rsatiladi,  asos  qilib 
olinayotgan buyruqqa havola qilinadi (nomi, raqami, sanasi yoziladi). Buyruqning 
Buyruq
 - mazkur huquqiy hujjat muayyan muassasa asosiy va 
kundalik  masalalarni  hal  qilish  maqsadida  qo‘llaniladi.  Buyruq 
uchun  qog`oz  (blanka)lar    A4  hajmli  (310*297)  qog‘ozga 
tayyorlanadi.  Mohiyat  –  e’tibori  bilan  buyruqlar  ikkiga  bo‘linadi: 
asosiy  faoliyatga  oid  va  kadrlar  Shaxsiy  tarkibiga  oid.Asosiy 
faoliyatga  oid  buyruqlar  ishni  tashkil  qilish,  muassasa  yoki  uning 
bo‘limlari faoliyatini  tartibga solishda qo‘llaniladi. Ularda, odatda, 
yuqori  tashkilotlardan  kelgan  ko‘rsatma  hujjatlar  xodimlarga 
yetkaziladi,  bularning  ijrosi  yuzasidan  aniq  tadbir-choralar 
belgilanadi, mas’ul shaxslar va bajarish muddati tayinlanadi. Buyruq 
vositasida  rahbar  tashkilotning  ishlab  chiqarish,  rejalashtirish, 
hisobot,  moliyalashtirish,  kredit  ajratish,  mahsulot  sotish  faoliyati, 
tashqi  iqtisodiy  faoliyati,  tashkilot  tuzilmasini  takomillashtirish  va 
ishlarni  tashkil  etish  hamda  boshqa  masalalar  bo‘yicha  amaliy  ish 
yuritiladi. 
 

---

219 
 
farmoyish qismi  yangi satrdan, bosh harflar bilan yoziladi “BUYURAMAN” so‘zi 
bilan  boshlanadi.  Shu  so‘zdan  so‘ng  ikki  nuqta  qo‘yilib  yangi  satrda  farmoyishlar 
beriladi.  Farmoyishlarda  odatda  kim  qanday  vazifani,  qaysi  muddatda  bajarilishi 
ko‘rsatiladi.  Buyruqning  farmoyish  qismi  oxirida  buyruqni  nazorat  qilish  kimga 
yuklatilganligi ham qayd qilib qo‘yiladi.  
Ma’lumot-axborot  hujjatlari  anchayin  katta  guruhni  tashkil  qiladi.Ular  ish 
yuritish  jarayonida  ayniqsa  ko‘p  ishlatiladi.  Bu  guruhga    ariza,  bayonnoma, 
bildirishnoma, 
vasiyatnoma, 
dalolatnoma, 
ishonchnoma, 
ma’lumotnoma 
tavsifnoma,  tafsiyanoma,  taklifnoma,  tarjimai  hol,  tushuntirish  xati,  e’lon,  hisobot 
kabi hujjatlarni o‘z ichiga oladi.