Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi

Asl nusxa
– asli birinchi rasmiy nusxasidir.
Nusxa
– asl nusxaning aynan qayta ko‘chirilgan shakli, uning o‘ng tomonidagi yuqori 
burchagiga «Nusxa» degan belgi qo‘yiladi.
Ikkinchi nusxa
– asl nusxa yo‘qolgan hollarda hujjatning ikkinchi nusxasi (dublikati) beriladi 
va u asl nusxa bilan  teng huquqlidir.
Ko‘chirma nusxa
– ba’zan muayyan hujjatga emas, uning bir qismiga ehtiyoj tug‘iladi, bunda 
ko‘chirma olinadi. Nusxa va ko‘chirmalar notarius, kadrlar bo‘limi va shu kabilar tomonidan 
tasdiqlangach huquqiy kuchga ega bo‘ladi.
Erkin nusxa
– hujjatdaaxborot to‘la ifodalansa-da, u asligamuvofiqkelmaydi. Erkinnusxada 
muhr o‘rniga“muhr” deb, imzoo‘rniga“imzo” deb, gerbo‘rniga «gerb» deb yozibqo‘yiladi.

---

217 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Shartnomada tomonlar bajarishi lozim bo‘lgan shartlar va boshqa majburiyatlar 
ko`rsatiladi.  Ba’zi  shartnomalarda  olingan  majburiyatni  bajarmaslik  natijasida 
keltiriladigan  zararni  to`lash  tadbirlari  ham  belgilanadi.  Tomonlar  shartnomaning 
barcha  moddalari  bo`yicha  bir  bitimga  kelganlaridan  keyin  shartnoma  tuzilgan 
hisoblanadi. 
Shartnomalaro‘z 
mazmunigako‘rajudaxilma-xil 
ko‘rinishgaega: 
mahsulot  yetkazib  berish  haqida,  qishloq  xo`jalik  mahsulotlarini  davlat  yo`li  bilan 
Harid  qilish  haqida,  mulkiy  (moddiy)  javobgarlik  haqida,  bino  va  inshootlar 
ko`rilishi  haqida,  turar  joy  ijarasi  haqida,  uy-joy  yoki  transport  vositalarini  oldi-
sotdi,  hadya  qilish,  almashtirish,  mol-mulkni  ijaraga  olish,  qarz  berish  haqida  va 
boshqalar.  Muassasalar  o`rtasida  keng  tarqalgan  shartnoma  turlariga  mol  (tovar) 
yetkazibberish,  pudrat,  imoratlarijarasi,  asbob-uskunalarni  o`rnatish  haqidagi 
shartnomalarni ko`rsatish mumkin. Har qanday shartnoma o`z mazmuni va shakliga 
ko`ra  qonunga  muvofiq  bo`lishi  kerak.  Bu  qoidaning  buzilishi  shartnomaning 
qonuniy  kuchini  yo`qqa  chiqaradi  va  uni  shu  ahvolda  tuzgan  yoki  tuzishga  yo`l