Декабрь 2020 10-қисм

Kalit so‘zlar: Onlayn ta’lim, “Dunyo to‘ri”, onlayn repetitor, intensiv, chet til, audio lug‘atlar 
 
Davlatimizning jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvi, ilm-fan va texnikaning jadallashuvi 
yoshlarimizning  dunyo  maydonida  raqobatbardosh  bo‘lishi  uchun  bir  nechta  chet  tillarni 
mukammal bilishni taqazo etadi. Uni o‘rganish va u orqali o‘z sohamiz bo‘yicha muvaffaqiyatga 
erishishimizga  imkon  ham  yaratmoqda.  Buning  uchun  keng  baza-  internet  olami  mavjud.  Biz 
undan o‘zimizga qulay bo‘lgan joydan turib, katta sarf-harajatsiz til o‘rganish imkonini topamiz. 
  Buning  uchun  birinchi  bosqichda  mobil  telefon  yoki  internet  tarmoqlaridan  foydalanishni, 
o‘zingizga kerakli dasturlarni (Google play dan yoki App Store bo‘limidan olishingiz mumkin) 
yuklab  olishdan  boshlasangiz  maqsadga  muvofiq  bo‘ladi.  Undan  siz  keraklicha  materiallarni 
topishingiz va o‘zingizning darajangizga qarab tanlashingiz mumkin. 
 Ikkinchi bosqichda siz onlayn repetitor topib u bilan birga ishlashingiz mumkin. Onlayn repetitor 
bu o‘qituvchi yoki biror bir sizdan bir pog‘ona yuqori darajada til biluvchi bo‘lishi ham mumkin. 
Bunda siz o‘z bilimingizni muntazam oshirib borasiz va o‘z olgan bilimlaringizni tekshirib borish 
imkoniyatiga ega bo‘lasiz. 
Keyingi pog‘onada leksik birlik-so‘z yodlashingiz kerak bo‘ladi. (So‘z yodlashning intensiv 
usullaridan foydalanish tavsiya etiladi, audio lug‘atlar va b.) 
So‘z va iboralarni bilmay turib siz erkin muloqotga kirisha olmaysiz. Dunyo ta’lim tajribasida, 
xususan  o‘zbek  o‘rganuvchilar  orasida  mustaqil  yoki  onlayn  tilni  o‘rgangan  kishilar  ham  bor. 
Bunga misol qilib Kolumbiya universiteti ilk o‘zbek professori Aziza Shonazarovani aytishimiz 
mumkin. Undan tashqari siz erkin muloqotni amalga oshirib borasiz. Bunda sizga o‘zingizning 
darjangizdagi  o‘rganuvchilar  yordam  beradi.  Bular  yuqorida  aytib  o‘tilganidek  hech  qanday 
qo‘shimcha mablag‘ talab qilmaydi. Bu ota-onlarga ham qo‘l keladi. Chunki ular farzandlari bilan 
uy vazifalarini tayyorlashda tillardan qiyinchilaiklarga duch kelishadi. Undan tashqari OTMlarga 
kirishga, chet davlatlarda o‘qishni davom ettirish istagidagi kishilarga va boshqa qiziquvchilarga 
birdek asqotadi. 
Ko‘pgina  davlatlarda  til  bilishning  ma’lum  bir  meyorlari  va  qoidalari,    normalari  ishlab 
chiqilgan. Bu borada O‘zbekistonda ham bir qancha amaliy ishlar allaqachon boshlab yborilgan. 
Chet  til  ta’limida  integrativ  yondoshuv  (ta’lim  oluvchining  faoliyat  doiralaridan  olingan 
manbalardan  ta’lim  jarayonida  keng  (proporsional)  foydalanish)  til  va  nutq  materialining  teng 
nisbatda  bo‘lishi  nutq  faoliyatining  4  ta  tur  bo‘yicha  ya’ni  tinglab  tushunish,  o‘qib  tushunish, 
yozish  va  gapirish  (listening,  reading,  writing  and  speaking  )  nutqiy  tayyorgarlik  darajasiga 
qo‘yilgan talablar darjasini o‘zaro bog‘liq holda shakllantirishni ko‘zda tutadi. Bu borada so‘ngi 
yillarda o‘zbek tili uchun ham xalqaro tajribalarni o‘rgangan holda me’yor ishlab chiqish ustida 
ham amaliy ishlar olib borilmoqda. Mamlakatimizga shu yillar ichida British Council (Britaniya 
Kengashi)  amaliy  yordamini  ayamay  kelmoqda.  xalq  talimi  vazirligi  va Amerika  kengashlari 
bilan hamkorlikda “English speaking nation: Secondary Reacher Training (ESN: STT)” dasturi 
ham ish boshlash arafasida. 
xulosa qilib aytganda, hozirgi davr o‘rganuvchidan ko‘proq yozma nutqqa qaraganda og‘zaki 
nutqni ko‘proq shakllantirish ustunroq ekanligiga tayanmoqda. 
Chunki chet til bu ko‘proq amaliy ko‘nikmalar orqali o‘rganiladi va ishlatiladi. 

---

204