Декабрь 2020 10-қисм

Декабрь  2020  10-қисм
Тошкент
BOSHLANG‘ICH SINFDA O‘QITUVCHINING O‘QUVCHILAR BILAN O‘ZARO 
HAMKORLIGI
Hakimova Hurmat Alimovna
Navoiy viloyati Karmana tumani
31-maktab boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Annatatsiya:Ushbu  maqolamda  boshlang‘ich  siflarda  o‘qituvchi  va  o‘quvchilarning  dars 
mobaynida  o‘zaro  hamkorligi  haqida  yozganman.Bu  hamkorlik  o‘qituvchi  va  o‘quvchi  dars 
mobaynida birga ishlash yo‘llari haqida yoritilgan 
Kalit so‘zlar:O‘quvchi,o‘qituvchi, ta’lim, ixtisoslashgan.
Bugungi  kunga  qadar  amaldagi  o‘quv  jarayonida  o‘quvchi-o‘qituvchi  munosabatlarida 
monologik  ish  uslubi  hukmronlik  qilmoqda:  hamon  o‘qituvchi  gapiradyan  vaqt  mobaynidai, 
o‘quvchi tinglaydi. O‘quvchi faqat belgilab qo‘yilgan muayyan vaqt mobaynida o‘z fikrini bayon 
qilishi  mumkin.  Shunda  ham  uning  aytgan  fikrlari  mustaqil  bo‘lmaydi.  O‘quvchi  tomonidan 
bayon  qilingan  fikr  asosan  o‘qituvchi  uchun  muhim  bo‘lishi  kerk.  Bu  fikr  o‘quvchi  uchun 
qanchalik muhimligu inobatga olinmaydi. pedagogik jarayonni diolglashtirish birinchi navbatda 
mavjud  vaziyatlarda  o‘qituvchi  bilan  o‘quvchi  mavqeyi  teng  bo‘lishiga  erishishni  talab  qiladi. 
Bu  mavqe  o‘quv  jarayonining  teng  huquqli  ishtirokchilari,  o‘zaro  hamkorlik  hamda  muloqot 
jarayoniningsub’ekti  tarzida  namoyon  bo‘lishi  kerak.  O‘quv  faoliyati  mayillarni  aniqlash 
didaktikaning markaziy masal;alaridan hisoblanadi.
Bu esa o‘z navbatida to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘quv jarayonida o‘quvchi faoliyatini induviduallashtirish 
bilan  bog‘liqdir.  Quydagi  uch  shartga  amal  qilgandagina  o‘quvchida  egallagan  bilim  va 
tajribalarga asoslangan o‘quv mayllari hosil bo‘lishi mumkin:
O‘quvchi  har  doim  menga  nimani  o‘rgatsalar  o‘sha  narsani  o‘rganish  qiziqarli,  degan  o‘y 
bilan mashg‘ulotlarda ishtirok etishi; 
Meni kim o‘qitishi ahamiyatli, degan savolni o‘z oldiga qo‘ya bilishi; 
Meni qanday o‘qitishlari muhim, degan savolga javob topishi kabilar. 
Bugungi kunga qadar mutaxassislar juda kam ahamiyat bergan muhim bir dalil ham mavjudki, 
bu  dalil  o‘quvchida  o‘quv  mayllarning  jadal  rivojlanishida  alohida  o‘rin  egallaydi.  O‘qituvchi 
o‘quvcilar uchun har doim kattalar jamiytining azosi hisoblanadi.U o‘z o‘quvchilari ularning ota-
onalariga  nisbatan  ko‘proq  muloqotda  bo‘ladi.  Bu  shak-shubhasiz  o‘quvchining  kattalar  olami 
bilan aloqa o‘rnatishga alohida ta’sir ko‘rsatadi.Ta’lim berishda individual ta’limdan foydalanish 
uning samaradorligini oshirishda alohida ahamiyatga ega. O‘quvchining individual xususiyatlari, 
qiziqishlariga  qarab  bilimlarini  taqdim  etish  imkoniyatini  beradi.  Bu  esa  o‘quvchining  kasb 
ttanlashi  uchun  qulay  pedagogik  sharoit  yaratish,  ularning  tanlovlarini  qo‘llab-quvvatlashga 
ko‘maklashadi.  Shu  bilan  birga  o‘quvchilarning  mustaqil,  ongli  tanlovlarini  ta’minlaydi. 
Buning  natijasida  o‘quvchilar  o‘zlarining  shaxsiy  hayot  yo‘llarini  loyhalashtirish  imkoniyatiga 
ega  bo‘ladilar,  ularda  tadqiqotchilik,  loyhalash,  erkin  muloqat  va  tanlov  ko‘nikmalari  tarkib 
topadi. Tabaqalashtirilgan bilimlar yordamida ular o‘zlarining individual kasbiy yo‘nalishlarini 
belgilashga intiladilar. Maktab ta’limini tabaqalashtirish asosida kasbiy sohalarga ajrashi maqsadiga 
yo‘naltirilgan pedagogik harakatlar ixtisoslashgan shaxsga yo‘naltirilgan o‘quv jarayoni sifatida 
tarkib  toptirishga  imkoniyat  beradi.  Bu  esa  o‘quv  jarayonini  individuallashtirishning  samarali 
shakli hisoblanadi. Buning natijasida har bir o‘quvchining shaxsiy quvvatlari namoyon bo‘ladi 
va  ro‘yobga  chiqadi.  Har  qanday  ixtisoslashgan  ta’lim  jarayonida  birinchi  navbatda  o‘quvchi 
shaxsiga  yo‘naltirilgan  uni  rivojlantiruvchi  darslarni  o‘qitish  o‘qituvchi  oldidagi  maqsadlardan 
biri bo;lib qolishi kerak. 
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. N.N.Alimov,J.R Nurmatov “pedagogik texnologiyalar”(o‘quv uslubiy qo‘llanma)2007-yil
2.  G.Boymurodova,x.Sattarova,  Z.Kabilova.”O‘qituvchilar  uchun  metodik  qo‘llanma,T-
“Sharq” 2017-yil

---

89