Декабрь 2020 10-қисм

Декабрь  2020  10-қисм
Тошкент
BOSHLANG‘ICH SINF O‘QUVCHILARINI MA’NAVIY AXLOQ- TARBIYASIDA 
SHAKLLANTIRISH
Yuldasheva Feruza Allaberganovna
Xorazm viloyati Shivot tumani
42-maktab boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Annatatsiya:  Ushbu  maqolamda  boshlang‘ich  sinflarda  dars  o‘tish  jarayonlarida  ma’naviy 
axloq-tarbiyasida shakllantirishning o‘ziga xos fazilatlari va mohiyati keng yoritib berilgan
Kalit so‘zlar: Ta’lim-tarbiy, qadriyatlar, axloqiy odob axloq.
Yosh  avlodni  ma’naviy-axloqiy  tarbiyasini  shakllantirishda  milliy  umuminsoniy  qadriyatlar 
va milliy madaniyatimizni asoslarini e’tiborga olib ta’lim-tarbiya mazmunini va milliy mafkurani 
shakllantirib  borish  imkoniyatlari  yaratilmoqda.  Bugungu  xalq  og‘zaki  ijodi,  pedagogikasi, 
mutafakkir,  ma’rifatparvar  pedagog  va  olimlarning  tarbiyaga  odob-axloqqadoir  g‘oyalarni 
o‘rgatib  komil  insonni  ishlari  amalga  oshmoqda.  ”Kelajak  bugundan  boshlanadi”-  deydi 
dono  halqimiz.  Yosh  avlodni  kelgusu  hayoti  uni  inson  qilib  ko‘rsatuvchi  ruhiy  va  ma’naviy 
jarayonining  mezonini  belgilaydi.  Bu  borada  ta’lim-tarbiya  samaradorligini  oshirish  va  dunyo 
talablari daraasiga olib chiqish ta’limni ilg‘or darajalar asosida boyitib borish yangi pedagogic 
tajribalar  asosida  olib  borish  ayniqsa  muhimdir.xalq  musiqasi  o‘zgacha  ijodiyoti  an’analari, 
urf-odatlari  asosida  barkamol  avlodni  voyaga  yetkazish  ularni  ko‘proq  o‘z  millatini  sevishga, 
g‘ururlantirishga, sharqona g‘oya va ta’limotl;arini o‘rganib ularni kelajakka tatbiq etishga zamin 
yaratiladi.
Mustaqil  Respublikamizda  milliy-madaniyatimizni  o‘ziga  hosligini  tiklash,  umumta’lim 
maktablarida  o‘qituvchilarni  badiiy,  axloq-tarbiyalash  va  kamol  topish  hozirgi  kunda  dolzarb 
vazifalardan  biridir.  Ma’naviy  yetuk  millat  qadriyatlarini  to‘g‘ri  baholashga  va  uni  yanada 
rivojlantirish imkoniyatiga ega bo‘ladi. 
Demak,  jamiyat  ma’naviyatining  o‘sishi  qadriyatlardan  keng  foydalanish  uchun  shart-
sharoitlarni yaratib, qadriyatlarni yanada rivojlantirishga zamin hozirlaydi. Qadriyatlar ta’rifidan 
kelib chiqib, umuminsoniy qadriyatlarni quyidagicha ta’riflash mumkin.
Umuminsoniy  qadriyatlar-  millat  uchun  muhim  ahamiyatga  ega  bo‘lgan  etnik  jihat  va 
hususiyatlar bilan bog‘liq bo‘ladi.
Dunyoqarash tabiat, ijtimiy jamiyat, tafakkur hamda shaxs faoliyati mazmunining rivojlanib 
borishini belgilab beruvchi dialektik qarashlar va e’tiqodlar-aqliy tarbiyaning shakllantirishining 
mazmun-mohiyatidir. 
Muayyan  dunyoqarashga  ega  bo‘lish  shaxsda  atrof-muhit,  ijtimoiy  munosabatlar,  mehnat 
faoliyati  va  ishlab  chiqarish  jarayoni,  shaxs  tomonidan  zimmasidagi  ijtimoiy  burchlarini  to‘la 
qonli  anglash  va  ularni  bajarishga  nisbatan  ma’suliyat  tuyg‘usiga  ega  bo‘lishi  uchun  zamin 
yaratadi.
Yosh avlod dunyoqarashining shakllanishida ta’lim muassasalarida o‘qitilishi yo‘lga qo‘yilgan 
tabiiy, ijtimoiy va gumanitar fanlar asoslarining ular tomonidan ro‘yxatga o‘zlashtirilishi muhim 
rol o‘rin tutadi.
Shaxsning ma’naviy axloqiy qiyofasi, hayotiy yondashuvlari uning uchun ustivor ahamiyatga 
ega bo‘lgan qadriyatlar hamda axloqiy tamoyillar mohiyati u ega bo‘lgan dunyoqarash mazmunini 
ifodalaydi. Oz navbatida dunyoqarashining boyib borishi shaxsning shaxsiy sifat va fazilatlarining 
toboro barqarorlashuvini ta’minlaydi. O‘z mazmunida ezgu g‘oyalarni ifoda etgan dunyoqarash 
shaxs qiyofasida nomoyon bo‘layotgan ijodiy fazilatlarning boyib borishiga yordam beradi.
xulosa  qilib,  boshlang‘ich  sinf  o‘quvchilarini  odob-axloq  qoidalari  va  ma’naviy-axloqiy 
tarbiyalarni  dars  o‘tish  jarayonlarida  muntazam  berish  borish  kerakliklarini  doimo  yodda 
tutishimiz kerak. 
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.”Boshlang‘ich ta’lim jurnali” 2015-yil
2. Internet tarmoqlaridan

---

180