Dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan fanidan ma’ruza ma'tinlari doc

ekishning ahamiyati. 
Azot: Azot tuproqda eng harakatchan va o’simliklarning muhim oziq elementlaridan 
biri hisoblanadi. O’simliklar ildizi tuproqdagi azotni muhim oziqlanishi manbalaridan bo’lgan 
nitratlar (NO
-
2
, NO
3
) dan va ammoniy tuzlari (NH
4
) dan o’zlashtiradi. Bunday shakldagi azot 
tuproqda  kam  bo’ladi,  chunki  ular  suvda  yaxshi  eriydi,  o’simliklar  va  mikroorganizmlar 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

25 
 
ularni to’la o’zlashtiradi. Faqat dukkakdosh o’simliklar tuproqdagi azotdan tashqari, tugunak 
bakteriyalar yordamida atmosferadagi molekulyar azotdan ham oziqlanadi. 
 
Fosfor:  Tuproqda  fosfor  kam  harakatchan  bo’ladi,  tuproqqa    singadi,  suvda  yomon 
eriydi,  o’simliklar  qiyin  o’zlashtiradi.  Tuproqda  uning  yalpi  miqdori  juda  ko’p.  Agar  ular 
o’simliklar  o’zlashtira  oladigan  holatga  o’tkazilsa,  yerlarga  fosforli  o’g’it  solinmasdan  ham 
40-50 yil davomida ekinlardan mo’l hosil olish mumkin bo’lar edi. 
 
O’simliklar  vegetasiyasining  dastlabki  davrlarida  fosfatlarni  ko’plab  o’zlashtiradi. 
Ular  fosfor  bilan  yetarli  darajada  oziqlanmasa,  ekinlarning  keyingi  rivojlanishi  susayadi. 
Dastlabki davrda  fosfor  yetishmasligi oqibatlarini keyinchalik ekinlarni  normal oziqlantirish 
bilan tuzatib bo’lmaydi. 
       
O’simliklarga  fosfor  yetishmasa,  bargi  va  tanasida  qizg’ish  yoki  qo’ng’irroq  tusli 
dog’lar  paydo  bo’ladi,  pastki  barglari  barvaqt  so’liydi,  to’q  qo’ng’ir  tusga  kiradi  va  tushib 
ketadi.