Dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan fanidan ma’ruza ma'tinlari doc

3.Tekinxo’r begona o’tlar va ularning turlari. 
Boshqa  o’simliklar  hisobiga  oziqlanadi,  yani  geterotrof  bo’ladi.  Ular  xaqiqiy 
 
tekinxo’rlar va yarim tekinxo’rlarga bo’linadi. Xaqiqiy tekinxo’rlar bir yillik o’simlik 
bo’lib,  ularda  barg,  ildiz  bo’lmaydi,  ular  boshqa  o’simliklarning  poyasi,  bargi  va  ildizidagi 
shira  bilan  oziqlanadi,  yani  maxsus  so’rg’ich  (gaustoriya)  lari  orqali  xujayin  o’simliklardan 
plastik  moddalarini  so’rib  o’zlashtiradi.  Ularda  xlorofil  bo’lmaganligi  uchun  ular  yashil 
bo’lmaydi.  Tekinxo’rlar  xujayin  o’simlikni  surish  joyig’a  qarab  poya  tekinxo’ri  va  ildiz 
tekinxo’riga bo’linadi. Poya tekinxo’rlari o’z navbatida ingichka poyali va yug’on poyalilarga 
bo’linadi.  Odatada  ingichka  poyali  tekinxo’rlar  zarpechak,  yug’on  poyalilar  esa  chirmovuq 
deb  ataladi.  Chirmovuqning  barcha  turlari  karantin  begona  o’t  hisoblanib  O’zbekistonda  17 
turi malum (A.Ya.Butkov 1959 y). 
Sebarga chirmovug’i (Suscuta epithymum) mayda urug’li. Sebarga va bedaga tushadi, 
Lekin  boshqa  ekinlar  orasida  ham  uchraydi.  Poyalari  qizil  juda  ingichka  ipsimon 
chirmashadigan  so’rg’ichlari  yordamida  yopishib  oladi.  Asosan  urug’laridan  va  poya 
bo’laklaridan  ko’payadi.  Bir  tupda  2500  tagacha  urug’  bo’ladi.  Tuproqda  12-15  yilgacha 
saqlanadi. Yangi go’ngda unuvchan urug’lar ayniqsa ko’p bo’ladi. 
Tukli zarpechak – kanop, kunjut va boshqa ekinlarni zararlaydi. 
Zig’ir  zarpechagi-  C.yepilinum  wyeihye  zigir,  beda,  sebarga,  lavlagi  va  boshqa 
ekinlarni hamda begona o’tlarni zararlaydi.  
Devpechak  (C.Lehmanniana  Bunge)  iyun-sentyabr  oylarida  gullab  urug’laydi. 
Asosan daraxtlar va butalarda tekinxo’rlik qilib yashaydi. Shuningdek bir yillik ekinlarda va 
begona o’tlarda uchraydi.