Dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan fanidan ma’ruza ma'tinlari doc

3.Band shudgor, uni o’tkazish sharoitlari va yetishtiriladigan  ekinlar.Yerlarni 
ishlash sonini kamaytirish  va   uning ahamiyati 
Ma’lumki,  har-xil  operasiyalarni  bajarish  vaqtida  agregatlar  daladan  ko’p  marta  yurib 
o’tadi,  natijada  tuproq  zichlashadi,  suv  o’tkazuvchanligi,  havo  almashinuvi  yomonlashadi. 
Besh korpusli plugni traktorga tirkab yer haydalganda uning g’ildiraklari yer yuzasining 40-
50  %  ni  bosadi.  Bundan  tashqari,  ekin  ekishdan  oldin  yerni  ko’p  marta  ishlash  ekishni 
kechiktiradi  hamda  hosildorlikka  salbiy  ta’sir  etadi.  Respublikamizning  ayrim  paxtakor 
xo’jaliklarida, g’o’za 5-8 marta kultivasiya qilinadi, unga 2-3 marta o’g’it solinadi, 5-7 marta 
sug’orish  uchun  egat  olinadi  va  kasallik  hamda  zararkunandalarga  qarshi  2-3  marta  har  xil 
kimyoviy dorilar purkaladi. Natijada, agregat mavsumda daladan 15-20 marta va undan ham 
ortiq  yurib  o’tadi.  Bahor  noqulay  kelgan  yillari  hamda  dala  begona  o’tlar  bilan  ifloslangan 
bo’lsa,  yerni  ishlash  soni  yana  ham  ortadi.  O’zPITI  da  olib  borilgan  tajribalar  natijalariga 
ko’ra, yerlarni ishlash sonini kamaytirish qo’yidagi yo’nalishlarda olib borilishi mumkin. 
1)yerni haydash chuqurligini tabaqalashtirish. 
2)yerlarga asosiy ishlov berishda haydalma qatlamining uvoqlanishini yaxshilaydigan 
va dala tekis bo’lishini ta’minlaydigan faol qurollardan (freza kabilardan) foydalanish. 
 
3)bahorgi  va  ekin  ekish  oldidan  alohida-alohida  amalga  oshiriladigan  ishlar  sonini 
kamaytirish va ularni birga qo’shib, bir vaqtda bajarish; 
4)dalada traktor bir yurib o’tishida zarur ishlarni bajaradigan kombinasiyalashtirilgan 
agregatlardan foydalanish; 
 
5)g’o’za  va  boshqa  ekinlarni  parvarish  qilishda  agrotexnika  tadbirlarini  qo’shib 
o’tkazash hisobiga kultivasiya hamda boshqa ishlar sonini kamaytirish.  
 
Paxta  ekiladigan  maydonlarda  bahorda  va  ekin  ekish  oldidan  yerlarni  ishlash  soni 
buyicha olib borilgan kuzatishlar, ishlash soni kamaytirilganida tuproq yaxshi uvoqlashishni, 
uning  suv-fizik  xossalari  yaxshilanishini,  dalalar  begona  o’tlar  bilan  kam  ifloslanishini  va 
paxta hosildorligini ortishini ko’rsatdi. Yerlarni ishlash sonini kamaytirish uchun ekinlarning 
o’suv davrida bajariladigan tadbirlarni, sharoitdan kelib chiqqan holda moslashtirib bir-biriga 
qo’shib  olib  borish,  dalaga  agregatlarni  kamroq  kiritish  zarur.  Chunonchi,  begona  o’tlarga 
qarshi kultivasiya o’rniga gerbisid qo’llash, o’g’it solishni egat olish va mavsum oxirida egat 
olishni esa  chekanka  va  boshqalar  bilan  bir  vaqtda o’tkazish kerak. Natijada  sarflanayotgan 
yeqilgi va mablag’ tejaladi, yetishtirilgan mahsulot tannarxi arzonlashadi.  
Shudgorlashdan  asosiy  maqsad,  yerda  imkoni  boricha  ko’proq  nam  to’plash  va  uni 
saqlash,  begona o’tlarni, kasallik  va zararkunandalarni  imkoniyat darajada kamaytirish  yoki 
butunlay  yo’qotishdan  iborat  bo’lib,  buning  uchun  band  qilinmagan  yoki  band  qilingan 
shudgorlash turlaridan foydalaniladi. 
 
AQLIY HUJUM. 
Bevosita  jamo  bo’lib,  “fikirlar  hujumi”ni  olib  borish.  Bu  uslubdan  maqsad-mumkin 
qadar  katta  miqdordagi  g’oyalarni  yig’ish,  talabalarni  ayni  bir  xil  fikirlashdan  holi  qilish, 
ijodiy vazifalarni echish jarayonida dastlab paydo bo’lgan fikirlarni engishdir. 
 
 
1.Toza shudgor deb nimaga aytiladi? 
 
 
 
2. Qora shudgor nimaga va qanday  amalga oshiriladi? 
 
3. Band shudgor deb nimaga aytiladi? 
 
4. Band qilinmagan shudgorni qanday ahamiyati bor? 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

55