Defektologiya asoslari

Руҳий риқожланиши суст бўлган болалар таълим-тарбияси 
 
Олигофрен тоифасидаги болалар орасида руҳий ривожаниши суст бўлган 
болалар ҳам бўлиб, уларнинг билиш фаоляти, мантиқий тафаккури, идроки, 
хотираси, ихтиёрий диққати, иш қобилияти заифроқ бўлади. Бизга маълумки, 
шахснинг шаклланишида 3 хил омил таъсир кўрсатади:
1.
Биологик омил; 
2.
Таълим-тарбия; 
3.
Ташқи муҳит. 
Бундай болаларнинг шахс сифатида шаклланмай қолишига марказий нерв 
системасининг касалликлари, педагогик қаровсизлиги, оилавий можаролар, 
нотўғри, ноқобил оилада тарбияланганлик натижасида болалар руҳий 
ривожланиша суст болалар қаторига киради. 
Бундай болалар ақлан заиф эмас, балки улгурмовчи болалардир. Руҳий 
ривожланиша суст болалар болалар ақлий даражаси жиҳатидан 2 гуруҳга 
бўлинади: 
1.
гуруҳ: Енгил нуқсони бор болалар – Булар махсус шароитда 1-3 йил 
таълим-тарбия олганларидан кейин ўқишни оммавий мактабларда давом 
эттириши мумкин. 
2.
гуруҳ: Руҳий ривожланиши сезиларли даражада орқада қолган 
болалар - улар учун махсус мактабни битиргунга қадар махсус шароитда 
таълим-тарбия оладилар. 
Бу болалар ДТС талабларини бажара олмайдилар, шунинг учун уларнинг руҳий 
ривожалнишлари янада сустлашади ва уларнинг қалби ва ҳатти-харакатларида 
айрим салбий иллатлар пайдо бўлади. 
Руҳан суст ривожланиш клиник психологик жиҳатдан қуйидаги турларга 
бўлинади: 
1.
Конституционал – бола гавдасида камчик бўлиши, ўзини кичик 
болаларга ўхшаб тутиши, таълим-тарбия олишга тайёр эмаслиги. Бундай 

---

болалар ўқув фаолятига тез кириша олмайдилар, анализ-синтез қобилиятлари 
яхши ривожланмаган бўлади, дарсда тез чарчаб қоладилар, фаоллик 
етишмайди, бош оғриғи кузатилади. 
2.