Defektologiya asoslari

 
Сомотогин – Илк ёшдан бошдан бошлаб турли ҳил сурункали 
касалликлар билан тез-тез касал бўлиб туриши натижасида бола ривожланмай 
қолади. Руҳий ривожланганликнинг саматик шакли деб юритилади. Бу 
болаларда сурункали инфекциялар, аллергик ҳолатлар, туғма парок каби 
касалликлар учраб туради. Айрим болаларда бўйининг ўсмай қолиши 
кузатилади ва улар психикасида неврозга ўхшаш ҳолатлар кузатилади. 
Шунингдек, уларда ўз кучига ишонмаслик, қўрқоқлик, инжиқлик, эркалик, 
қизиқишнинг сустлиги каби аломатлар ҳам кузатилади. 
3.
 
Психоген – Боланинг илк ёшдан бошлаб ноқулай, нотўғри, 
ноқобил тарбия шароитида ёмон муҳитда тарбияланиши. Ақл идрок, билиш 
жараёнларига алоқадор камчиликлардан келиб чиқади. Нотўғри тарбиялаш, 
педагогик қаровсизлик оқибати болалар психикасига салбий таъсир кўрсатади. 
Бунга асосан, бош мия касаллиги, ривожланмаганлиги ҳам сабаб бўлиши 
мумкин. Психоген касаллигининг келиб чиқиш сабаби 3 гуруҳга бўлинади:  
1-
 
гуруҳ – бола тарбияси билан умуман шуғулланмаслик, уни ўз 
ҳолига ташлаб қўйишлик. Бу болаларда масъулият бўлмайди, билиш фаолияти 
ривожланмай қолиб кетади, билимларни ўзлаштира олмайди. 
2-
 
гуруҳ - болани ҳар томонлама эркалатиш, мустақилликни 
тарбияламаслик, кўнглига хаддан ташқари қараш оқибатида руҳий 
ривожланишдан орқада қолади. 
3-
 
гуруҳ – болага қўпол муносабаттда бўлиш, жисмоний жазо 
турларини кўп қўллаш, қаттиққўллик, дўқ-пўписа қилиш, сўкиш ҳамда ота-
онанинг 
анкоголизм 
билан 
шуғулланиши 
ҳам 
боланинг 
руҳий 
ривожланишининг орқада қолишига олиб келади. 
Шунингдек, психоген касаллигининг келиб чиқишига болаларнинг асаблари 
тез чарчаши, муҳитнинг салбий таъсир кўрсатиши, ота-оналарнинг 
хомиладорлик даврида турли наркотик, анкоголизм, турли антибиотик 
дориларни исиеъмол қилиши руҳий ривожланиши суст бўлишига олиб келади.