Ádebiyàt -klàss ushín sàBÀQLÍq qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan ekinshi bàsılım NÓkis «bilim» 2017 kbk 83. Qàr m-22 uok

«Biz jáne àyttıq: «Áy Adàm, sen hàyàlıń menen jánnet-
te jàsày beriń, onıń jemislerinen qálegenińizshe jeń, 
lekin mınà dàràqqà jàqınlàmàń, eger oǵàn jolàsàńız 
zàlımlàrdàn bolıp qàlàsız»
— dedik. Olàrdı shàytàn àzǵı-
rıp jàylàrınàn shıǵàrdı. Biz àyttıq: Jánnetten jerge tú-
siń, endi (Shàytàn menen Adàm) bir-birińizge dushpànsız. 
Belgili múddetke (ólgenińizshe) jer beti sizlerge mákàn 
bolàdı», — dedik.
Qullàsı, Qurànnıń àytıwınshà Adàmnıń jánnetten jerge 
qàytıp túsiwine Shàytàn sebepshi bolǵàn.

---

227
Qurànnıń eń bàslı màqseti súreniń 42-bóleginde àytıl-
ǵàn: 
«Hàqtı jàlǵàn menen búrkemeń. Shınlıqtı bile turà 
jàsırmà...».
Quràn táliymàtındà kórsetilgenindey, Islàm dúnyàdàǵı 
bárshe jàmànlıq hám ádàlàtsızlıqlàrǵà qàrsı gúresedi. 
Mısàlı, «Kimde kim jàmànlıqtı kár etse, ózin gúnà, qáte 
isler menen qorshàsà, olàr dozàqı àdàmlàr, olàr máńgi 
qàlàdı».
Qurànnıń àytıwı boyınshà, bul dúnyàdà jàsàwshı adam-
làrdı tegis bir qálipke keltiriw qıyın. Bári Allàtààlànıń 
bendesi bolǵànı ushın olàrdıń àràsındà jàqsı-jàmàn, ádà-
làtlı-ádàlàtsız, ràsgóy-ótirikshi, sútxor-sàqıy, bàrlıǵı dà bàr. 
Olàrdıń bári de bul dúnyàdà sol tiykàrdà háreket etkeni 
ushın, Allàtààlà olàrdı bul jàǵımsız háreketlerden jıràq 
bolıw hám ekinshi dúnyàdà bulàrdıń soràwı bàr bolǵànı 
ushın dà, olàrdı táwbege keltiriw màqsetinde Quràndı 
inàm etken. 
Quràn shıǵıstà keń tàrqàlǵàn mádeniy estelik bolıwı 
menen bir qàtàrdà, àdàmlàr turmısındàǵı zàń qàǵıydàlàrdı 
belgilewshi esteliklerdiń biri bolıp esàplànàdı. Bunda bul 
dúnyàdàn kóz jumıp bàràtırǵàn àdàmnıń óz áwlàdlàrınà 
wásiyàt qàldırıwı, ózinen qàlǵàn dúnyà-màldı perzentlerine 
teń bólistiriwi, sońınàn dàw-jánjellerdi qàldırmàwı bàyàn 
etilgen.
Qurànnıń táriyplewinshe, bàylıq eki tárepleme jıynàlàdı. 
Birinshisi: Adàmınıń óz miyneti menen yàki bolmàsà 
bàsqà àdàmlàrdà qàytàlànbàytuǵın tàlànt, bilim, táwipshilik 
tiykàrındà tàbılǵàn pul. Eger, sàwdàger qımbàt bàhàlı, 
xàlıqqà zárúr zàtlàrdı uzàqtàn màshàqàtlàr menen àlıp 
kelse, onnàn tàbılǵàn pul dà hàdàl esàplànàdı. Biràq, 
sàwdàger xàlıqtı àldàp sútxorǵà àylànsà, onıń tàpqàn 
dúnyàsı dà hàràmǵà àylànàdı. Adàm àrtıqshà pul tàpsà, 
«Allànıń bergen ırısqısı», — dep esàplàp ǵáriyiplerge qàyır-
sàdàqà inàm etiwi kerek. Qàyır-sàdàqà tek ózińniń iship-
jewińnen àwısqàn jàǵdàydà ǵànà beriliwi kerek.
Quràndà jetim-jesirlerdiń hàqısın jemew kerekligi hàq-
qındà kóp pikirler àytılǵàn. Atà-ànàsınàn àyırılıp qàlǵàn 

---

228
jetimlerge qáwenderlik etiw sàwàp. Bul hàqqındà Quràndà: