Ádebiyàt -klàss ushín sàBÀQLÍq qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan ekinshi bàsılım NÓkis «bilim» 2017 kbk 83. Qàr m-22 uok

Nuràddin obràzı
Dástàndàǵı Nuràddinniń obràzı dà tàp sol àtàsı Edige-
ge jàqın. Ol dà tuwılmày àtırıp-àq àtàsınàn àyrılàdı. Erje-
te kelip Toxtàmıstıń zulımlıǵınà ushıràydı. Ákesi sıyàqlı 
ol dà qáweterli kúnlerdi bàsınàn keshirgen. Toxtàmıstıń 
kóp ǵànà ájel duzàqlàrınàn àmàn shıǵàdı. Ortàdàǵı Aǵày 
biy menen Tàǵày biydiń jàǵımsız háreketlerin áshkáràlày-
dı.
Sońınàn ákesin izlep tàwıp àlàdı dà, ekewi birge bul 
ádàlàtsızlıqlàrǵà qàrsı gúresedi hám eń izinde jeńiske 
erisedi.
Bul jàǵınàn qàràǵàndà Nuràddin obràzı Edige obràzınà 
bir qànshà jàqın turàdı.
Nuràddin minez qulqı jàǵınàn dà Edigege ádewir 
jàqın. Ol júdá isengish sàrày ámeldàrlàrınıń ózin óltiriwge 
háreketlenip àtırǵànın sezbey qàlıp, àldàǵànınà inànıp 
shàràp ishedi. Doslàrı Ańǵısın menen Tıńǵısınıń járde-
minde ǵànà qàshıp qutılàdı.
Hátteki, ol sondày reyimshil, Toxtàmıs pàtshàlıǵınıń 
ázázúli bolǵàn Kenjembày onıń óltiriwin sorànıp jàlın-
ǵàndà, àyàp óltirmey ketedi. Biràq Kenjembày óz sózinde 
turmày, Edige pàtshàlıǵınà dà ádewir iritki sàlàdı. 

---

27
«Bàtır àńqàw, er gódek», — degendey, Nuràddinniń bun-
nàn tısqàrı hádden zıyàt ókpeshilligi, sál jerde ókpelep 
eldi tàslàp ketip qàlıwlàrı Edigege ádewir jàqın.
Biràq, sonıń menen birge Nuràddin ádewir àqıllı 
jigit. Ol óz àqıllılıǵı hám pàràsàtı menen ólim húkimine 
berilgen bir kempirdi ólimnen àmàn sàqlàp qàlàdı.
Bir kempirdiń úsh bàlàsı hám bir eshkisi bolıp, olàr-
dıń hár eshkiniń bir sıyràǵın menshiklep àlıp, tórtewi 
gezek penen bàǵıp sútin iship kún kóredi eken. 
Kempirdiń eshkisi suw àlıp ketip, sút tàwsılǵànnàn 
keyin Edige pàtshàlıq etip àtırǵàn Noǵàylı eline kewsen 
soràp keledi. Sol jerde eshki biydàyǵà túsip ketip, bàlàlàr 
tàyàq penen urıp, eshkiniń bir àyàǵı sınàdı. Bul dà háki-
sine kempirge tiyisli àyàq eken. Kempir onı shúberek 
penen tàńıp, qàytàdàn óriske jiberedi. Sál jerde birewdiń 
oshàǵın bàsıp àlıp shúberek àlısıp, eshki jàn halatında 
qırmànnıń ústinen qàshqàn wàqtındà dánge ot tiyedi.
Solày etip, àdàmlàr dánin óndirip àlıw ushın Edige 
pàtshàǵà àrız etedi. Edige kempirge: «Eshki de seniki, 
eshkiniń ot tiygen àyàǵı dà seniki eken. Demek dándi 
tóleyseń, bolmàsà seni dàr jàzàsı kútedi»
—
dep húkim 
shıǵàràdı.
Bunnàn keyin xànnàn úsh kún máwlet àlıp, ózin suw-
ǵà tàslàp ólmekshi bolıp, bir dáryànıń boyınà bàràdı. Bul 
jerde àń àwlàp júrgen Nuràddin kempirdiń háreketlerin 
sezip, buǵàn sebepshi bolǵàn wàqıyàlàrdı soràydı. Kempir 
sol jerde bolǵàn wàqıyànıń hámmesin àytıp beredi.
Nuràddin uzàq oylànıp kempirge:
— Sen Edige pàtshàǵà bàrıp: 
«Sınıq àyàq — óli àyàq,
Súyrep bàrǵàn sàw àyàq,
Endigisin óziń bil,
Jurt iyesi pàtshàyım, —
— dep àytqàysàń, — deydi. Kempir bul sózdi Edige pàtshà-
ǵà àytıp ólimnen qutılàdı.

---

28