Deb ataluvchi kattalik bilan xarakterlanadi. Biror yuzadan o’tuvchi I tok kuchi shu yuzadan vaqt birligida o’tuvchi elektr miqdori bilan o’lchanadagan fizik kattalikdir

---

7 – MA’RUZA
7.1. O‘zgarmas elektr toki qonunlari
Elektr toki 
tok kuchi
deb ataluvchi kattalik bilan xarakterlanadi. Biror yuzadan o’tuvchi I tok kuchi shu 
yuzadan vaqt birligida o’tuvchi elektr miqdori bilan o’lchanadagan fizik kattalikdir. Agar Δt vaqtda yuzadan 
ΔQ elektr miqdori o’tgan bo’lsa, I tok kuchi quyidagiga teng bo’ladi:
Biror yuzadan o’tayotgan I tok kuchi vaqt o’tishi bilan o’zgarmasa, bunday tokni 
o’zgarmas tok
deyiladi. 
Xalqaro birliklar sistemasida tok kuchining o’lchov birligi 1 Amper (A). 1 A tok kuchi deb 1 sekund 
davomida o’tkazgich orqali 1 Kl zaryad miqdori oqib o’tgandagi tok kuchiga aytiladi:
Birinchi jins o’tkazgichlar-metallarda o’tkazgich biror qismi uchlaridagi potensiallar ayirmasini doimiy 
saqlab turilsa, bu jismdan o’zgarmas tok o’tadi.
Tajribaning ko’rsatishicha, o’tkazgichning bir qismi bo’ylab oquvchi I tok kuchi Om qonuniga bo’ysunadi:

---

O’tkazgichlarning qarshiligi
.
O’tkazgich qismining qarshiligi o’tkazgich materialiga, uning o’lchamlari va 
shakliga bog’liqdir.
S ko’ndalang kesimi doimiy bo’lgan 
l
uzunlikdagi o’tkazgich qismining qarshiligi quyidagiga teng bo’ladi:
bunda ρ o’tkazgich materialiga bog’liq bo’lgan kattalik; bu kattalikga o’tkazgichning solishtirma qarshiligi 
deyiladi. Uning fizik ma’nosi shuki, son jihatdan birlik ko’ndalang yuzaga ega birlik uzunlikdagi 
o’tkazgichning qarshiligiga teng. Yuqoridagi tenglikdan quydagini olamiz:
Solishtirma qarshilik o’tkazgichning temperaturasiga bog’liq bo’ladi. Odatdagi temperaturalarda deyarli barcha 
metallarning solishtirma qarshiligi temperatura o’zgarishi bilan chiziqli o’zgaradi:
Agar o’tkazgichning ko’ndalang kesim yuzasi o’zgaradigan bo’lsa, Om qonuning ko’rinishi quyidagicha bo’ladi
𝒋 = 𝝈 ∙ 𝑬
 
bunga Om qonuning differensial ko’rinishi deyiladi. Bu yerda 
𝒋 =
𝑰
𝑺
ga tok
 zichligi
deyiladi.

---