Dawletmuratov Adilbay Mirzabaevich

Qadaǵalaw sorawları
l. Agrar qatnasıqlardın mazmunın túsindiriń.
2. Agrar qatnasıqlardıń qanday ózgesheliklerin bilesiz? 3. Agrar reformalar haqqında ne bilesiz?
4. Jerge menshik qatnasıqlarınıń áhmiyetin túsindiriń. 5. Jer rentası degen ne hám ol qalay alınadı?

6. 
   Rentanıń qanday túrleri bar?
   
7. 
   Jerdiń bahası qalay anıqlanadı?
   
8. 
   Agrobiznes degende neni túsinesiz?
   
9. 
   Agrobiznestiń tiykarǵı formaların kórsetiń hám olarǵa klaster dúziń. l0. Agrobiznesti rawajlandırıwdaǵı tiykarǵı mashqalalar neden ibarat?
   

4-BÓLIM. MILLIY EKONOMIKA (MAKROEKONOMIKA)NÍŃ HÁREKET ETIWI HÁM RAWAJLANÍW NÍZAMLÍQLARÍ

14-TEMA. MILLIY EKONOMIKA HÁM ONÍŃ MAKROEKONOMIKALÍQ ÓLSHEMLERI. JALPÍ ISHKI ÓNIM HÁM ONÍŃ HÁREKET ETIW

FORMALARÍ

Lekciyanıń jobası:

1. 
   Milliy ekonomika hám onıń quramı
   
2. 
   Tiykarǵı makroekonomikalıq kórsetkishler
   
3. 
   Nominal hám real jalpı ishki ónim
   

1. Milliy ekonomika hám onıń quramı

Ekonomikalıq xızmet málim mámleketler kóleminde eki dárejede júz beredi. Birinshisi mikrodáreje, yaǵnıy firmalar (kárxanalar) hám úy xojalıqları dárejesindegi ekonomika bolıp, ol mikroekonomikanı payda etedi. Bunıń qalay júz beriwin aldıńǵı baplarda kórip óttik. Ekinshisi jámiyet kóleminde, yaǵnıy mámleketlerdiń milliy sheńberinde júz beretuǵın ekonomikalıq xızmet bolıp, ol makroekonomikanı payda etedi.

Milliy ekonomika – barlıq tarmaqlar hám salalardı, mikro hám makrodáredegi ekonomikalardı, funkcional ekonomikanı hám kóplegen infrastrukturalardı óz ishine alǵan bir pútin ekonomika esaplanadı.

Milliy ekonomika málim bir mámlekettiń ishinde júz beretuǵın ekonomikalıq xızmet bolǵanlıqtan, bunda firmalar, úy xojalıqları hám mámleket qatnasadı.
Milliy ekonomikalardıń dárejesi de bir-birinen parqlanadı. Sol tárepi boyınsha milliy ekonomikalar joqarı rawajlanǵan, ortasha, ortashadan tómenirek dárejedegi, tómen rawajlanǵan hám kámbaǵal ekonomikalarǵa ajıraladı.
Milliy ekonomikalar qanshelli bir-birinen parqlanbasın, báribir olar hámme ushın ulıwmalıq bolǵan bazar nızamlarına muwapıq rawajlanadı hám bul tovar hám xızmetlerdiń kóbeyip barıwında sáwlelenedi.
Ekonomikanıń tiykarǵı qatnasıwshıları mámleket, firmalar hám úy xojalıqları makroekonomikalıq aylanısta qatnasadı. Olar bir-birine resurslar hám tutınıw tovarların jetkerip beredi. Ekonomikalıq aylanıs júz bergende firmalar, úy xojalıqları hám mámleket ortasında ekonomikalıq baylanıslar ornatıladı. Bunı tómendegi sızılmadan kóriwimiz múmkin (14.1-sızılma).

Tovar hám xızmetler Pul

14.1-sızılma. Makroekonomikalıq aylanıs

Sızılmadaǵı strelka formasındaǵı tuwrı sızıq tovar hám xızmetlerdiń háreketin, strelka formasındaǵı úzilgen sızıq puldıń háreketin bildiredi. Sızılmaǵa muwapıq tovar hám xızmetlerdiń aǵımına qarama-qarsı baǵdarda puldıń aǵımı júz beredi, sebebi tovarlar hám xızmetler pulǵa satıp alınadı. Demek, makroekonomikalıq aylanısta firmalar, úy xojalıqları hám mámleket ortasında tovar hám xızmetlerdi pul quralında almasıw, yaǵnıy tovar-pul qatnasıqları júz beredi. Sol processte ekonomika qatnasıwshıları óz tovarın satıp, basqa tovar satıp alıw arqalı óz mútájligin qanaatlandıradı.