Dawletmuratov Adilbay Mirzabaevich

Kredit mexanizmi. Kredittiń bir qatar quralları bar bolıp, olar birgelikte kredit mexanizmin payda etedi. Bular kredit principlerinde óz kórinisin tabadı:

1. 
   Kredit málim maqsetke beriliwi kerek.
   
2. 
   Kredit anıq bir múddetke beriledi.
   
3. 
   Kredit ushın haqı tólenedi.
   
4. 
   Kredit pulı álbette qaytarılıp beriliwi shárt.
   
5. 
   Kredittiń óz waqtında qaytarılıwı ekonomikalıq jaqtan kepilliklengen bolıwı (kredittiń támiyinlengenligi) kerek.
   

Kredittiń arzan yamasa qımbat bolıwın procent dárejesi belgileydi. Bul procent tólemi qarız pulınıń qanday bólegine teń ekenligin, yaǵnıy ondaǵı úlesin bildiredi, ol procent stavkası dep te júrgiziledi. Procent stavkasına qarap pul iyesine qanday muǵdarda qarız haqı tólew zárúrligi anıqlanadı. Bul tómendegishe esaplanadı:
_{G } Kr  Gs

100
. Bunda G – procent muǵdarı, K_r – kredit summası, G_s – procent stavkası.

Eger banktiń kredit stavkası 12 procent, berilgen kredit summası 200 mln. sum bolsa tólenetuǵın procent muǵdarı tómendegishe boladı:
G  ^Kr  ^Gs  ^{200 12}  24m ln .sum
100 100
Procent tólew ushın qarız pulın isletiwden alınǵan payda norması ( F_n) procent stavkasınan joqarı bolıwı kerek. Sol sebepli kreditti nátiyjeli isletip kóp payda alıw talap etiledi. Joqarıdaǵı mısalǵa qaytsaq, 200 mln. sum kredit isletilgende payda
Fn  ²⁰⁰  ²⁰  40m ln .sum

norması 20 procent bolıwı kerek. Sonda
100
boladı. Demek,

qarız alǵan subekt alınǵan payda 40 mln. sum bolǵanda ol 24 mln. sumnan ibarat procent tóley alǵan. Qalǵan 16 mln. sum bolsa onıń ózine tiyisli bolǵan.