Dawletmuratov Adilbay Mirzabaevich

Jeke isbilermenlik házirde keń tarqalǵan bolıp, ol jeke menshikke tiykarlanadı. Onıń ózi jeke hám birgeliktegi isbilermenlikke bólinedi. Jeke


¹⁵ O’lmasov A., Vahobov A. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik. – T.: “Iqtisod-Moliya”, 2014, 111 bet


isbilermenlik jeke shaxslar tárepinen shólkemlestirilip, óndiris nátiyjeleri olardıń jeke ózlerine tiyisli boladı. Jeke isbilermenliktiń artıqmashılıǵı, bun da isbilermen xojalıq iskerligi ústinen tolıq qadaǵalaw júrgizedi.
Ózbekstan Respublikasında jeke isbilermenlik xızmeti tómendegi baǵdarlarda alıp barıladı:

• 
  jeke tártiptegi isbilermenlik (jeke kárxana yamasa firma);
  
• 
  shańaraq isbilermenligi;
  
• 
  fermer hám diyxan xojalıqları;
  

Jeke tártiptegi isbilermenlik – ayırım puqaralar tárepinen ózleriniń táwekelshilikleri hám múlk juwapkerlishigi tiykarında jeke dáramat (payda) alıw maqsetinde ámeldegi nızamshılıq sheńberinde alıp barılatuǵın baslamashılıq tiykarındaǵı xojalıq xızmeti.
Ózbekstan Respublikasınıń 2012 -jıl 26-aprelde qabıl etilgen “Shańaraq isbilermenligi haqqında”ǵı Nızamınıń 3 -statyasında “Shańaraq isbilermenligi shańaraq aǵzaları tárepinen táwekel etip hám óziniń múlk juwapkershiligi tiykarında dáramat (payda) alıw maqsetinde ámelge asırılatuǵın belsendilik xızmeti” dep kórsetilgen.
Jámáát isbilermenligi – bul bir topar adamlardıń belgili menshik formaları tiykarında jámáátlerge birlesip, jámáát kárxanaların payda etiwi hám usı tiykarda isbilermenlik xızmetin ámelge asırıwdı kórsetedi.
Shirket firma bir neshe múlk iyeleriniń óz múlkin birlestiriw tiykarında qáliplesedi hám ol eki túrge bólinedi:
Juwapkershiligi sheklenbegen jámiyetler eki yamasa onnan kóbirek aǵzalardıń múlki tiykarında qáliplesedi. Sheriklerdiń dáslepki múlki firmanıń ustav kapitalın quraydı. Ustav kapitalǵa hár túrli sherikler túrli muǵdarda úles qosıwı múmkin. Sonlıqtan alınǵan payda olar ortasında usı úleske tiykarlanıp bólistiriledi. Firma bankrot bolǵan jaǵdayda sherikler zıyandı birgelikte kóteredi, yaǵnıy bir sherik basqasınıń juwapkerliginde óz moynına aladı.