Davlatlar nomlarining etimologiyasi

DAVLATLAR NOMLARINING ETIMOLOGIYASI 

BOBURJON MAVLONOV 

 

 

- 28 - 

 

shu  hududdagi  Atlantika  okeaniga  quyiladigan  daryo  nomidan  olingan.    Bu 

gidronimning kelib chiqishi mahalliy Surinen qabilasining nomi bilan bog'liq. 

Sudan  -  arab  tilidagi  Bilad  as-Sudan  (نادوسلا  دلاب)  birikmasidan.  Ma'nosi  - 

"qoralar mamlakati". "Sudan" so'zi "asvad" (

 )دوسأ

-

 

"

qora" so'zining ko'plik shalkidir. 

Bu  nomning  bunday  qo'yilishiga  sabab  o'sha  davrlarda  bu  mintaqa  arablar  va 

Afrikaning  qora  tanlilari  o'rtasida  aloqa  zonasi  bo'lganligi  bilan  bog'liq.  Qo'shimcha 

ma'lumot:  2011-yil  9-iyulda  referendum  natijasida  Sudan  davlati  ikkiga  bo'lindi  va 

Janubiy Sudan ajrab chiqdi.  

Syerra  Leone  -  Toponim  XV  asrda  paydo  bo'lgan.  Sharqiy  Afrikadagi  bu  sohil 

nomini 1461-yilda portugaliyalik tadqiqotchi Pedru di Sintra bergan. U tog' tizmasini 

"Serra da Lioa" (port. Serra da Leoa) - "sher tizmasi" deb nomlagan va bu nom ispan 

xaritalarida  buzilgan  shaklda  "Syerra-Leone"  (isp.  Sierra  Leone)  -  "sher  tog'lari" 

tarzida paydo bo'lgan.  Ammo bu nom haqiqiy sherlar emas, Fritaun tepaliklari uzra 

ko‘p  kuzatiluvchi  momaqaldiroqlar  tufayli  shunday  nomlangan.  Aslida    bu  hududda 

sherlar  uchramaydi.  1961-yilda  mamlakat  Syerra-Leone  nomi  ostida  Buyuk 

Britaniyadan mustaqillik e'lon qildi. 

T 

Tojikiston - Bu nom 1924-yilda O'rta Osiyoning milliy-hududiy chegaralanishi va  

Tojikiston Avtonom Sovet Sotsialistik respublikasining (1929-1991 yillarda - Tojikiston 

SSR)  tashkil  etilishi  natijasida  paydo  bo'lgan.  Bu  hudud  1924-1929-yillar  davomida 

O'zbekiston  SSR  tarkibida  bo'lgan.  Toponimning  asosini  tashkil  etuvchi  tojik 

etnonimining  shakllanish  jarayoni  sosoniylar  davrida  boshlanib  somoniylar  davrida 

nihoyasiga yetadi (milodiy III-X asrlar). Bu etnonim qanday ma'noni anglatishi haqida 

aniq  ma'lumot  mavjud  emas.  Ba'zi  bir  yozishga  arzimaydigan  ishonchsiz  taxminlar 

bor. 

Tailand - toponim tay tilidan "ozod kishilar yeri" degan ma'noni anglatadi ("tay" 

(ไทย)  so'zi  "ozod",  "land"  -  "yer",  "yurt"  demakdir)  va  o'zini  to'liq  oqlaydi,  chunki 

Tailand  Janubi-Sharqiy  Osiyodagi  Yevropa  davlatlari  mustamlakachiligi  paytida 

mustaqillikni  saqlab  qolgan  yagona  mamlakatdir.  "Tayland"  (Thailand)  -  1939-yilda 

kiritilgan  mamlakat  nomining  inglizcha  versiyasidir  va  "Taylar  mamlakati"  degan 

ma'noni anglatadi. Mamlakatning tailandcha versiyasi - Pratxet Txay yoki Miang Txay.  

Ilgari mamlakat Siam deb nomlanardi. Bu so'z pali tilidan "oltin yurti", sanskrit tilidan 

"qora", mon tilidan "kuchliroq" degan ma'nolarni anglatadi degan taxminlar bor. 

Mamlakat nomi Tailand mushuki, siam mushuki, siam egizaklari, Tailand boksi 

va Tailand massaji kabi nomlarning eponimiga aylangan. 

Tayvan  -  Xitoy  tilida  "tai"  -  "platforma,  tekis  balandlik"  va  "van"  -  "ko'rfaz".  

"Ko'rfaz ustidagi platforma" degan ma'noni anglatadi. 

---