Davlatiy moliya

Qaytarish  muddati  1  yildan  10  yilgacha  bo‘lgan  korporativ 

obligatsiyalar: 

 

Yuqori sifatdagi 

6,45 

O‘rtacha sifatdagi 

6,94 

Qaytarish  muddat  10  yildan  yuqori  bo‘lgan  korporativ 

obligatsiyalar: 

 

Yuqori sifatdagi 

7,09 

O‘rtacha sifatdagi 

7,56 

 

Foiz stavkalari qimmatli qog‘ozlar egasi oldida emitentning shartno-maviy 

javobgarligi  hisoblanib,  belgilangan  daromadli  instrument  (vosi-ta)lar  bo‘yicha 

va’da qilingan daromadlilik stavkasini ifodalaydi. Biroq, hamma aktivlarga ham 

ma’lum  bir  daromadlilik  stavkasi  xos  emas.  Misol  uchun,  agar  Siz  ko‘chmas 

mulkka, aksiyalar va san’at asarlariga kapitalni investitsiya qilayotgan bo‘lsangiz, 

kelajakda Sizga hech qanday to‘lovlar kafolatlanmaydi. Endi, keling, shu turdagi 

riskli  aktivlar  bo‘yicha  daro-madlilik  stavkasi  qanday  o‘lchanishini  ko‘rib 

chiqaylik.   

Agar  Siz  qandaydir  ulushbay  qimmatli  qog‘ozlarga,  misol  uchun  oddiy 

aksiyalarga  mablag‘ingizni  investitsiya  qilgan  bo‘lsangiz,  Sizning  qo‘ygan 

kapitalingizga  daromad  ikki  manbadan  tushadi.  Birinchisi  -  mazkur  qimmatli 

qog‘ozlar emitent-firmasi aksionerlarga pul ko‘rinishida to‘laydigan dividendlar. 

Mazkur  dividend  to‘lovlari  shartnomada  kelti-rilmaydi  va  shunga  ko‘ra,  ularni 

---

189 

foizli  to‘lovlar  deb  bo‘lmaydi.  Divi-dendlar  firma  direktorlar  kengashining 

ixtiyoriga ko‘ra to‘lanadi. 

Aksiyador aksiyalarga egalik qilgan vaqt mobaynida aksiya bozor kur-sining 

o‘sishi  aksiya  egasi  tomonidan kiritilgan kapitalning ikkinchi  daromad  manbai 

hisoblanadi.  Mazkur  turdagi  daromadni  kapitalning  o‘sishi  deb  .  Agar  aksiya 

egasi  kursning  tushishi  tufayli  zarar  ko‘rayotgan  bo‘lsa,  bu  narsa  kapitalning 

yo‘qotilishi deyiladi. Qo‘yilgan kapital daromadini aniqlash uchun aksiyalarga 

egalik qilish davomiyligi bir kundan bir necha o‘n yillikkacha bo‘lishi mumkin.  

Misol.  Investitsiya  qilingan  kapitalning  daromadlilik  darajasini  hisoblab 

ko‘rish uchun, faraz qilaylik, Siz aksiyalarni bir donasini 10,0 ming so‘mdan sotib 

oldingiz. Bir kundan keyin mazkur aksiyalarning kursi 10,1 ming so‘mga o‘sdi va 

Siz ularni sotdingiz. Bir kunda Sizning qo‘yilgan kapital daromadlilik stavkangiz 

1%  ni  tashkil  etadi.  Bu  ko`rsatkich  bir  dona  aksiyaga  kapitalning  o‘sish 

ko‘rsatkichi 100 so‘mning sotib olingan aksiya narxiga 10,0 ming so‘m nisbati 

orqali  aniqlanadi.  Endi  tasavvur  qiling,  Siz  sotib  olingan  aksiyalarga  bir  yil 

davomida  egalik  qilmoqdasiz.  Yil  oxirida  aksiyalar  bo‘yicha  bir  aksiyaga  500 

so‘m miqdoridagi dividend to‘landi va aksiyaning bahosi 10,5 ming so‘m bo‘ldi.  

Shunday  qilib,  bir  yillik  qo‘yilgan  kapital  daromadliligi  (K