Davlatiy moliya

korporativ moliya deb ataladi.  

Tovar ishlab chiqarish yoki xizmat ko‘rsatish uchun har qanday firma, hajmi 

(o‘lchami)dan qat’iy nazar kapital

25

ga ega bo‘lishi kerak. Bino, inshoot, mashina 

uskunalari  va  ishlab  chiqarish  jarayonida  ishlatiladigan  boshqa  zarur  resurslar 

firmaning  jismoniy  kapitali  hisoblanadi.  Firmalarga  jismoniy  kapitalni  sotib 

olishni  moliyalashtirish  imkonini  beruvchi  aksiyalar,  obligatsiyalar  va  kreditlar 

moliyaviy kapital deyiladi. Bularni chizmali ko‘rinishda quyidagicha aks ettirsa 

bo‘ladi: 

 

 

 

 

 

 

  

 

4-rasm. Kapitalning eng umumiy tarkibiy tuzilmasi 

Birinchi  gal  (navbat)da  har  qanday  firma  aynan  qanday  biznes  bilan 

shug‘ullanishini belgilab olishi kerak va bu jarayon strategik rejalashtirish deb 

ataladi.  Strategik  rejalashtirish  vaqt  omilini  inobatga  olgan  holda  xarajat  va 

daromadni  baholash  bilan  bog‘liq  ekan,  ko‘p  jihatdan,  uni  moliyaviy  qarorga 

kiritish mumkin.  

Ko‘pincha, firma o‘zining mahsulot liniyasi (yo‘nalishi)dan kelib chiqqan 

holda  asosiy  yo‘nalishga  ega  bo‘ladi  va  shu  bilan  bir  qatorda  birinchisi  bilan 

o‘zaro  bog‘liq  boshqa  faoliyat  bilan  ham  shug‘ullanadi.  Masalan,  kompyuter 

ishlab chiqaradigan firma o‘z faoliyatining ma’lum bosqichida kompyuterlarga 

                                                           

25

 

Ona tilimizga “kapital” so‘zi nemischa “kapital” va lotincha “capitalis” so‘zlaridan kirib kelgan bo‘lib, so‘zma-so‘z “bosh”, 

yoki “asosiy” deb tarjima qilinsa-da, iqtisodiy nuqtai-nazardan, eng oddiy tarzda, quyidagi ma’nolarda ishlatilishi mumkin: a) 

o‘zini  o‘zi  ko‘paytirish  uchun  foydalaniladigan,  o‘z  egasiga  foyda,  daromad  keltiradigan  boylik  (qimmatli  qog‘ozlar,  pul 

mablag‘lari, moddiy mol-mulk va sh.k); b) katta mablag‘, ko‘p pul, boylik; v) kimgadir katta boylik, qadriyat hisoblangan, 

muhim ahamiyatga ega bo‘lgan, ahamiyatga molik narsa. Qarang: o‘sha manba. J.II. –B.  316.,