1) давлат ва ҳуқуқ назарияси ҳамда тарихи, сиёсий ва ҳуқуқий таълимотлар тарихи;
2) конституциявий ҳуқуқ, маъмурий ҳуқуқ, молиявий ҳуқуқ;
3) фуқаролик ҳуқуқи, оила ҳуқуқи, фуқаролик процесси, халқаро хусусий ҳуқуқ;
4) хўжалик ҳуқуқи, хўжалик жараёни;
5) меҳнат ҳуқуқи, ижтимоий таъминот ҳуқуқи;
6) қишлоқ хўжалик ҳуқуқи, ер, сув, ўрмон ва кон ҳуқуқи;
7) жиноят ҳуқуқи ва криминология; жиноят ижроия ҳуқуқи;
8) жиноят процесси ва криминалистика;
9) халқаро ҳуқуқ;
10) суд тузилиши, прокурор назорати, адвокатура ва бошқалар.
Давлат ва ҳуқуқ назарияси юқоридаги барча юридик фанлар билан узвий боғлиқ ва у бевосита ўз предмети билан улардан ажралиб туради.
Давлат ва ҳуқуқ назарияси юридик фанлар тизимида умумий, фундаментал ва методологик фан сифатида майдонга чиқади. Давлат ва ҳуқуқ назариясининг бошқа юридик фанлар билан алоқаси айнан шундан келиб чиқади. Давлат ва ҳуқуқ назарияси махсус ва амалий юридик фанларнинг аниқ материалларига таянади, уларни назарий жиҳатдан умумлаштиради. Умумий ва фундаментал фан сифатида ҳуқуқшуносликнинг асосий тушунча ва қоидаларини ишлаб чиқади, масалан, жамият, давлат, ҳуқуқ, давлат механизми, давлат органи, демократия, қонунчилик, ҳуқуқий онг, ҳуқуқий тартибот, ҳуқуқбузарлик, юридик жавобгарлик, ҳуқуқий муносабатлар ва б.
Давлат ва ҳуқуқ тўғрисидаги асосий ва умумназарий билимларни эгалламасдан туриб, бошқа юридик фанлар муаммоларини ўрганиш мураккабдир. Тармоқ ва махсус юридик фанлар давлат ва ҳуқуқ назариясининг хулосаларига асосланади. Демак, давлат ва ҳуқуқ назарияси бошқа барча юридик фанлар билан ўзаро боғлиқликда бўлади ҳамда улар бир-бирларини бойитади ва тўлдиради.
13-SAVOL:
Davlat va huquq nazariyasi amaliyotga yo`naltiorilgan fan hisoblanadi. Buni quyidagicha izohlash mumkin:
Birinchidan, ushbu fanning predmetiga qaraydigan bo`lsak, bu fan davlat va huquqning vujudga kelishi, faoliyatda bo`lishi, rivojlanishi va istiqbollari haqidagi eng umumiy qonuniyatlarni ishlab chiqadi. Predmetidan kelib chiqsak, davlat va huqquqqa oid rivojlanish istiqbollarini ishlab chiqqanligini uning nazariyalarini amalda ham qo`llanayotganligini ifodalaydi.
Ikkinchidan, Davlat va huquq nazariyasi fani orqali mamlakatda chiqayotgan qonun, qaror va farmonlarga sharh berishni o`rganganimiz uchun ham ushbu fanni amaliyotga yo`naltirilgan fan sifatida baholashimiz mumkin.
Uchinchidan, Davlat va huquq nazariyasi fanining metodlariga qaraydigan bo`lsak ham, aniq-sotsiologik metodni amalda qo`llashimiz orqali ushbu fanning amaliyotga yo`naltirilganligini bilib olishimiz mumkin.
14-SAVOL:
Nazariy:
Таҳлилимиз аввалида “назария” сўзининг маъноси нимадан
иборат эканлигини ойдинлаштириб олиш лозим. “Назария” ибо-
раси “кўриб чиқмоқ”, “тадқиқ этмоқ”, “таҳлил қилмоқ” деган
маъноларни англатади. ”Назария” – кенг маънода воқеа-ҳодиса-
ларнинг ўзаро алоқаси ва қонуниятлари ҳақида яхлит тасаввур
ҳосил қилувчи илмий билим шаклидир. Тор маънода эса - у ёки
бу соҳадаги билимнинг асосий ғоялари, тушунчалари ва қонун-
лари тизимидир. Назария илмий билимнинг воқеа ва ҳодисалар-
нинг жиддий алоқалари ҳамда қонуниятлари ҳақида мукаммал
тасаввур ҳосил қилувчи шаклидир. Назарий таълимот ва концеп-
ция иборалари айнан бир маънони англатади.
Шундай бўлса-да, фанда давлатни алоҳида, ҳуқуқни алоҳида
ажратиб ўрганиш анъанаси мавжуд. Фанимиз бўйича нашр
этилган кўпчилик дарсликларда икки йирик бўлим: – давлат
назарияси ва ҳуқуқ назарияси бўлимлари ажратилади. Давлат
Do'stlaringiz bilan baham: |