Davlat universitetining pedagogika instituti pedagogika fakulteti

IQga tayanish

Uning kitobida, Iqtidorli bolalarni aniqlash: amaliy qo'llanma, Syuzen K.Jonsen (2004) yozishicha, maktablar iqtidorli bolalarni aniqlashda o'quvchilarning qobiliyatlari va salohiyatining turli o'lchovlaridan foydalanishi kerak. Ushbu chora-tadbirlar talabalar ishi portfellarini, sinfdagi kuzatuvlarni, yutuqlarni baholash va aql-zakovatni o'z ichiga olishi mumkin. Ko'pgina ta'lim sohasidagi mutaxassislar har bir iqtidorli bolani aniq aniqlash uchun biron bir o'lchovni yakka holda qo'llash mumkin emasligini qabul qilishadi.
IQ tushunchasi, odatda, keyingi xizmatlardan foyda ko'radigan akademik iqtidorli talabalarni aniqlash uchun foydalidir bo'lsa ham, iqtidorning cheklanish nuqtasi masalasi hali ham dolzarbdir. Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, turli xil hokimiyatlar iqtidorlilikni ko'pincha boshqacha tarzda belgilaydilar.
Iqtidorli bolalarga ko'proq imkoniyatlar berish masalasiga individual inson huquqlarini ta'minlash nuqtai nazaridan murojaat qilish mumkin. Aniqrog'i, unga "barcha bolalar uchun teng imkoniyatlar" sifatida murojaat qilish mumkin.
Ushbu hisobotni tayyorlashda "Eurotalent" va iqtidorli bolalar sohasida faoliyat yuritadigan boshqa nodavlat tashkilotlar bilan maslahatlashildi. Bunday tashkilotlar tomonidan bildirilgan sharhlar va istaklar tegishli ravishda ko'rib chiqilgan bo'lsa-da, ta'rif va boshqa sabablarga ko'ra ularning barchasini qondirish mumkin emas edi.
Shuni aytib o'tish joizki, ayrim mamlakatlar iqtidorli bolalarni aniqlash va ularning qobiliyatlaridan foydalanish bo'yicha harakatlarni boshlagan bo'lsalar-da, bu masalaga qiziqish turlicha bo'lib, muhokama turli xil jihatlar bo'yicha davom etmoqda.
1994 yil fevral oyida sizning ma'ruzachingiz CDCC ta'limi qo'mitasidagi milliy delegatsiyalardan iqtidorli bolalar uchun qonunlar yoki maxsus qoidalar mavjudmi yoki hukumat yoki ta'lim xizmatlari iqtidorli bolalar bilan bog'liq nodavlat tashkilotlar bilan aloqada bo'ladimi-yo'qligini so'radi. Belorusiya, Chexiya, Estoniya, Finlyandiya, Frantsiya, Islandiya, Litva, Polsha, Portugaliya, Slovakiya, Ispaniya, Shveytsariya va Buyuk Britaniyadan atigi o'n uchta javob (qirq mamlakatdan) olingan.
Mamlakatlarning beshtasi iqtidorli bolalar uchun maxsus qonunchilikka yoki qoidalarga ega emasligini ta'kidladilar. Slovakiyada bunday qonunlar tayyorlanayotgan edi; Shveytsariyada ba’zi bir kantonlarda sinfdan sakrashga ruxsat berilgan (biz bilamizki, bu javobda buni eslatmagan ayrim mamlakatlarda ham mavjud); Estoniyada asosan san'at va sport sohalarida maxsus qoidalar mavjud edi; Belorussiyada individual dasturlar mavjud bo'lib, Chexiya, Litva, Polsha va Portugaliyada iqtidorli bolalar uchun maxsus qonunchilik mavjud edi. Shunisi qiziqki, etti javob g'arbiy va oltita sharqiy Evropadan kelgan bo'lsa-da, bu masala g'arbiy Evropaga qaraganda sharqda ancha rivojlangan.
Sakkiz mamlakat, ta'lim organlari va nodavlat tashkilotlar o'rtasida hech qanday aloqalar yo'q deb javob berishdi. Estoniyada Talin universitetida talim vazirligi bilan aloqada bo'lgan iqtidorli bolalar bo'yicha ishchi guruh tuzilgan edi; Chexiya, Litva, Polsha va Buyuk Britaniya hukumati iqtidorli bolalar bilan bog'liq nodavlat notijorat tashkilotlari bilan yaqin aloqada bo'lgan (va ba'zan ularga moliyaviy yordam ko'rsatgan).