Davlat tilida ish yuritish

                              
Qor qo‘ynida uxlab yotadi,  
                              Ufqlarga qizil xol tashlab,    
                              
Zar soch yozib quyosh botadi
.  
                              Goh bulutlar 
ko‘kda yasanib
, 
                              Yerga oq yaproqlar qo‘yadi. 
                              Izg’irinlar 
o‘ynab-quvnashib
, 
                              Yaproqlarni 
quchib yotadi
.
 
                              Goh uzoqdan 
oq - zar ko‘ylakda
, 
                              Ko‘rinadi tog’lar,tepalar,   
                              Goh cho‘zilib quyuq o‘rmonlar                                              
                              Ko‘z o‘ngidan asta o‘tlar…  
                              Chechaklar, maysalar, chamanlar  
                              Yashnagandir bahor kunlari. 
                              
Yulduzlar-la to‘lib kulgandir
,                              
                              Bu 
qirlarning oltin turlari
.   
                              
Oltin dengiz kabi bug’doyli 
                              Quyoshning nuridan emgandir…  
Shoir  quyosh  nurini,  tog’,  tepalarni  qoplagan  qorni,  tunni,  bug’doylarni 
oltinga  qiyoslaydi.  Bunda  oltinning  qiymati  emas,  faqat  rangi  e’tiborga  olinadi. 
Umuman,  tasvirda  oltin,  kumush,  zar  kabi  so‘zlarni  ko‘p  istifoda  qilish  Uyg’un 
she’riyatiga xosdir.  
O‘tgan asrning so‘nggi 
kuzi
 Qorabuloqqa 
ochiq chehra 
bilan keladi. Uning 
gulgun siymosidan uzoq vaqtlargacha nur arimadi
. Axiri oktabr oyi ham tugadi, 
o‘rik yaproqlari sovuqda o‘ynagan yosh bolaning lo‘ppi yuziday qizardi
, shunda 
osmonda bir parcha bulut ko‘rinmadi. (M.Ismoiliy. Farg’ona tong otguncha.)  
Yozuvchi kuzning iliq kelganini badiiy tasviriy vositalar yordamida go‘zal 
qilib  ifodalamoqda  (
ochiq  chehra  bilan  keladi,  gulgun  siymosidan  uzoq 
vaqtlargacha  nur  arimadi,  o‘rik  yaproqlari  sovuqda  o‘ynagan  yosh  bolaning 
lo‘ppi yuziday qizardi
). Bu o‘quvchi diliga estetik ta’sir ko‘rsatadi. Kishiga zavq 
beradi.   

---

 
46 
       Badiiy uslubga ya’na bir xususiyat takror  ishlatilgan so‘zlarning bo‘lishidir. 
“Adirlar,  adirlar,  adirlar  –  horg’in  oq  tuyalar  karvoni”(Sh.Rahmon.), 
“Biz  avval 
ham yomon edik, hanuz yomonmiz” 
(A.Oripov.)
, “Tong yaqin, tong yaqin, oppoq 
tong  yaqin”
  (G’.G’ulom).  So‘zlarni  takror  qo‘1lashdan  maqsad  o‘quvchini 
hayajonga  solish,  unga  zavq  ulashishdir.  Takrorlarning  satrboshi  (anafora: 
Hali 
biror  ishni  uddalamadim,  Hali  hech  kimsani  qilmadim  rozi.  Ayt,  qandoq 
chidayman  bunday  xo‘rlikka,  Ayt,  qandoq  yotaman  bag’ringda,  Vatan. 
(Sh.Rahmon
.)  satr  o‘rtasi  (
Xorliqlar  bila  o‘stim,  Zorliqlar  bilan  ko‘rdum  ozor. 
(M.Solih.Shayboniynoma.),  satr  oxiri  (radif: 
Kim  ko‘rubdur,  ey  ko‘ngul,  ahli 
jahondin  yaxshilig’,  Kimki  andin  yaxshi  yo‘q,  ko‘z  tutma  andin  yaxshilig’
. 
(Bobur.)  kabi  turlari  bo‘lib,  ular  she’riyatda  keng  ishlatiladi.  Lekin,  nasriy 
asarlarda ham stilistik usul sifatida foydalaniladi.  
Kishi  hayotining  hamma  tomonlarini  qamrab  olishi,  umuminsoniyatiga 
xosligi, barchaga barobarligi bilan, o‘quvchi yoki tinglovchiga hissiy-estetik ta’sir 
etishga yo‘naltirilganligi bilan boshqa uslublardan ajiralib turadi. Badiiy uslubda 
muallif  asarining  estetika  ta’sirini  kuchaytirish  maqsadida  tilning  leksik  va 
grammatik  vositalardan  ustalik  bilan  foydalanadi.  Turli  ifodaviy  vositalarni 
qo‘llashi  yoki  o‘zi  yangiliklarini  yaratishi  mumkin  bo‘ladi.  Shuning  uchun  ham 
bu  uslubda  yozuvchilar  mavjud  so‘zlarni obrazli ishlatishdan tashqari  o‘ziga xos 
so‘z  va  iboralar  ham  ijod  etadilar.  Badiiy  nutqda  til  obraz,  xarakter,  manzara 
yaratishga, yuksak obrazlilikni namoyon qilishga xizhat qiladi. 
       Bu  uslubda  har  bir  yozuvchining  voqelikni  badiiy  idrok  etishi  ko‘lami,  ijod 
usuli,  poetik  mahorati  badiiy  nutqning  janr  xususiyatiga  muvofiq  tarzda  bir-
biridan farqlanadi. Shunga ko‘ra, badiiy nutq uslubi nisbatan keng imkoniyatlarga 
ega  o‘ta  qamrovli  va  boy  nutq  ko‘rinishidir.  Barcha  turdagi  san’at  va  adabiyot 
asarlari shu uslubda yaratiladi.