Davlat tili haqida

2. Osmon fanarini yoqdi shu onda.
3. “E, sizlar hukumat emasmi?” – dedi chol
4. Butun Xirot yig’ladi
5. Ko’rdim: Shukur Burxon “Xamza”dan chiqib , asta piyodalab ketdi bir kuni.
6. Fuzuliyni oldim qo’limga Majnun bo’lib yig’lab qichqirdi. (O.Matjon)
7. Mehmon kirishi bilan zal oyoqqa turdi.
8. Butun shaxar yig’ildi.
9. Majlis qaror qildi .
10. Qani, mehmon, dasturxonga qarang.
11. Butun mahalla - ko’y Razzoq So’fining baxtini olqishlab chapak chalardi edi.
12. Butun Samarqand g’azabga keladi

Sinekdoxa

Sinekdoxa so`zi grekcha “snekdoxe” birgalikda anglash yoki nazarda tutmoq, qo’shib fahmlamoq so’zidan olingan bo’lib, atama sifatida bo’lak orqali butunni yoki butun orqali bo’lakni ifodalashni bildiradi.
Bunda ma’no butun va qism munosabatlari asosida ko’chadi. Shunga ko’ra sinekdoxa ikki xil bo’ladi:
a) qism (bo’lak) orqali butun ma’nosini ifodalash; b) butun orqali qisim (bo’lak) ma’nosini ifodalash.
M: Tirnoqqa zor bo’ldi. (Tirnoq qism orqali butun organizim nazarda tutilgan). Bitta shu tuyoq bilan besh bolani boqdi.(Tuyoq qism orqali butun qo’ylar, mollar nazarda tutilgan). Besh qo’l barobar emas. (Qo’l butun orqali barmoq qism nazarda tutilgan) . Yig’ilishga mo’ylovni chaqirib keldi. (mo’ylov qism orqali butun inson nazarda tutilgan). G’ildirakni yurgizdi. ( G’ildirak qism orqali mashina butun nazarda tutilgan).Cho’loqqa achinish bilan qaradi. (Cho’loq oyoq qismi orqali butun inson nazarda tutilgan).
Ma’no ko’chishining bu turi ham nutqimizning ta’sirchanligini oshirishda ifodali, jozibali bo’lishida katta ahamiyatga ega. Sinekdoxaga misollar: