Davlat pedagogika universiteti fizika-matematika fakulteti

2.1 Ifodalarni sirkul va chizg’ich yordamida yechish kriteriysi. Algebraik metod
Algebra kursi ma`lumotlari va algebraic metodni qo`llab berilgan
masalani Sirkul va chizg’ich yordamida birorta yechimi mavjudligigni
yoki mavjud emasligini aniqlash bu bobning asosiy vazifalaridan
biridir. Bu muammoni yechishga kirishamiz.
3.1-§. Sirkul va chizg’ich yordamida yechiladigan yasashga doir
masalalar kriteriyasi
1.Geometrik figuralarni yasash nazariyasining muhim
muammolaridan biri : Berilgan ma`lumot elementlari asosida u yoki
bu geometrik shaklni-figurani sirkul va chizg`ich yordamida yasash
mumkinmi? - degan savolga javob beradigan mezonning
o`rnatilishidir. Shu bilan birga ta`kidlash joizki, agar yasaladigan
shakl-figura mavjud bo`lsa , shunda uni yasash mumkinligi xususida
masala qo`yiladi. Masalan, biz quyidagi misolni qarasak. To`g`ri
chiziqda uchta M,N va D nuqtalar berilgan. Tomonlari MN,NP va MP
kesmalarga teng bo`lgan uchburchakni yasang. Bunday uchburchak
mavjud emas shu sababli, bu masala umuman yechimga ega emas.
Misol sifatida, boshqa bir misolni ko`raylik. Ikkita o`zaro
kesishadigan to`g`ri chiziqlar a va b va shu chiziqlarda yotmagan A
nuqta berilgan. A nuqtadan shunday to`g`ri chiziq o`tkazingki uning a
va b to`g`ri chiziqlar bilan ajratgan kesmasi berilgan kesmaga teng
bo`lsin. Masala shartlarini qoniqtiradigan p kesmaga ayrim
chegaralanishlarida yasalishi lozim to`g`ri chiziq mavjudligini
ko`rsatish mumkin. Biroq, ko`rinishidan oson tuyilgan bu masala
sirkul va chizg`ich yodamida yechilmaydi.
2.Ma`lum bir o`lchov birligida x kesmaning uzunligi a, b, … l
kesmalar uzunligi bilan bog`liq berilgan formula: