19Davlat byudjeti daromadlari va ularning manbalari
Byudjet – davlatning oldida turgan maq-sad va vazifalarini moliyaviy ta’minlashga mo‘ljallangan pul mablag‘lari fondini shakllantirish va xarajat qilish shaklini aks ettiradi. Byudjetga mamlakat moliyaviy tizimida boshqaruv-chilik holati tegishlidir Davlat byudjeti davlatning pul daromadlari va xarajatlari, shuningdek, umumdavlat pul mablag‘larini tashkil qilish va undan foydalanishni ko‘zda tutuvchi bosh moliya rejasidir.
Davlat byudjeti-davlat pul mablag‘larining (shu jumladan, davlat maqsadli jamg‘armalari mablag‘larining) markazlashtiril-gan jamg‘armasi bo‘lib, unda daromadlar manbalari va ulardan tu-shumlar miqdori, shuningdek, moliya yili mobaynida aniq maqsad-lar uchun ajratiladigan mablag‘lar sarfi yo‘nalishlari va miqdor-lari nazarda tutiladi” U umumdavlat moliyaviy resurs fondini shakllantirish va foydalanish bilan bog‘liq bo‘lgan, bir tomondan, davlat o‘rtasidagi taqsimlash munosabatlarining bir qismini, ik-kinchi tomondan korxonalar va aholi o‘rtasidagi taqsimlash muno-sabatlarining bir qismini anglatadi. Byudjetni shakllantirish bevosita mamlakat milliy daromadini shakllantirish va uni qayta taqsimlash bilan bog‘liqdir.
Byudjet daromadlarini boshqarishni takomillashtirishning quyidagi yo‘nalishlari belgilab olindi:
davlatning moliyaviy resurslari ishlatilishining samarador-ligini oshirish va maqsadli yo‘naltirish tamoyilini kuchaytirish;
kelgusida etarli byudjetni shakllantirishga sharoit yaratadi-gan soliq tizimining qonun hujjatlarini takomillashtirish;
byudjetni balanslashtirishni qo‘llab-quvvatlash;
kelgusida byudjetdan moliyalashtirishni kamaytirish va iqti-sodiyotga investitsiyani ko‘paytirish;
davlat moliyasini boshqarishda g‘aznachilik tizimini joriy etish;
byudjet protseduralarini yanada takomillashtirish
O‘zbekiston Respublikasi davlat byudjetining daromadlari quyidagi manbalar hisobiga shakllanadi: 1. To‘g‘ri (bevosita) soliqlar
2. Egri (bilvosita) soliqlar. Bu soliqlarning tarkibi qo‘shilgan qiymat solig‘I, aksizlar, bojxona bojlari, jismoniy shaxslardan olinadigan yagona boj to‘lovi, transport vositalari uchun benzin, dizel yoqilg‘isi va gaz iste’moliga jismoniy shaxslardan olinadigan soliqdan iborat.
3. Resurs to‘lovlari va mol-mulk solig‘i. Bu guruhga kiruvchi soliqlar va to‘lovlar mol-mulk solig‘I, yer solig‘I, yer osti boyliklaridan foydalanganlik va suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliqni o‘z ichiga oladi. 4. Ustama foydadan olinadigan soliq. 5.Boshqa daromadlar. O‘zining ijtimoiy-iqtisodiy belgisiga ko‘ra, davlat byudjetining daromadlari ikki guruhga bo‘linishi mumkin: – xo‘jalik yurituvchi subyektlardan olinadigan daromadlar; – aholidan tushumlar. Mulkchilik shakliga ko‘ra, Davlat byudjetining daromadlari quyidagi ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin: – nodavlat sektordan olinadigan daromadlar; – davlat xo‘jaliklaridan olinadigan daromadlar; – aholidan olinadigan mablag‘lar.
Do'stlaringiz bilan baham: |