Датк “ЎТЙ” Тошкент темир йўл муҳандислари институти

Stansiya ishi hajmini hisoblash

Stansiya ishining berilgan sutkalik hajmini tahlil qilish uchun quyidagi shakldagi jadvalni tuzib olish qulay.

1-jadval

“N” stansiyasidagi ortish va tushirish ishlari

Yuklash -tushirish punkti	Yuklash vag.	Tushirish vag.	Boʻsh vagonlar balansi		Mahalliy vagonlar soni
			ortiqcha	yetishmagan
Yuk hovlisi	7	13	6	0	26
Shaxobcha yoʻli	7	17	10	0	34
Jami	14	30	16	0	60

Agar barcha yuklash obyektlaridagi tushirish ishlari hajmi yuklash ishlari hajmidan katta boʻlsa, u holda ortiqcha boʻsh vagonlarni topshiriqda belgilangan stansiyaga joʻnatish lozim.

Boʻsh vagonlarning harakatlanish yoʻnalishi topshiriqning 14- punktida berilgan. Agar yuklash ishlari hajmi tushirish ishlari hajmidan katta boʻlsa, u holda kerak boʻlgan boʻsh vagonlar saralash parkida yigʻilib turgan yoʻllardan olib beriladi. Chunki bu yoʻllarda ham yukli, ham boʻsh vagonlar yigʻiladi.

2-jadval

Poyezdlarni tuzish rejasi yoʻnalishlari boʻyicha vagon oqimlarini hisoblash

	Reja bo’yicha yuk poyezdlarini yo’nalishlari	Vagon oqimlari					Umumiy		Tuzilgan poyezdlar			Poyezdlar turlari
		Tr qayta ishlanadigan		Ortish	Tushirish	Hisoblash bo’yicha			Qabul qilingan
	N-D	0	25	0	0	25		0n+25b		1n (25)	Terma
D	D va kiyingi (D+G+V+B+А)	11	240	9	16	276		5n+16b		5n	Uchastkа
	Jami	11	265	9	16	301		⸻⸻		6n
	N-I	0	36	0	0	36		0n+36b		1n (36)	Terma
	I vaM…gacha (I+K+L)	4	107	2	0	113		2n+9b		2n	Uchastka
I	M va kiyingi (М+О)	1	135	3	0	139		2n+35b		2n(53) 35q	O'tkinchi
	Jami	5	288	5	0	298		⸻⸻		6n
	N-E	0	58	0	0	58		1n+6b		1n(58)	Terma
E	Е va kiyingi (Е+J)	7	97	0	0	104		2n		2n	Uchastkа
	Jami	7	155	0	0	164		⸻⸻		3n
	Umumiy	23	698	14	16	751		⸻⸻		15n

Izoh: * - Stansiyada tuzilgan poyezdlar soni har bir yoʻnalishdan keluvchi vagonlar sonini tarkibdagi vagonlar

soniga boʻlish orqali aniqlanadi.

** - har bir stansiyaga tutashgan yoʻnalish uchun terma poyezdlar sonini 1 ta deb qabul qilamiz.

Shuni e’tiborga olish lozimki, terma poyezdlar toʻliq boʻlmagan tarkib bilan joʻnatilishi mumkin.

2-jadval boʻyicha har bir yoʻnalishda yigʻilgan vagonlar soni aniqlanadi. Bunda qabul qilingan mahalliy boʻsh yuk obyektlaridan olingan hamda oʻtgan sutkadan qolgan vagonlar soni hisobga olinadi.

Stansiyadagi mavjud vagonlarning sonini hamda tarkibdagi vagonlar sonini aniqlab olganimizdan soʻng, sutka davomida stansiyadan joʻnatiladigan, oʻtib ketuvchi, uchastka hamda terma poyezdlar sonini osonlikcha topishimiz mumkin.

3-jadval

“N” stansiyasi poyezd oqimlari

Poyezdlar turi	Yoʻnalishlar			Jami
	N-D	N-I	N-Е
Qayta ishlovga tushmaydigan tranzit poyezdlar	9	4	7		20
Qayta ishlovga tushuvchi tranzit poyezdlar	6	5	3		14
Stansiyada tuziladigan poyezdlar	6	6	3		15
Jami	21	15	13		49

“N” uchastka stansiyasiga tutashgan uchastkalar boʻyicha vagonlar oqimi diagrammasini ishlab chiqish uchun 4-jadval tuzib olinadi.

4-jadval

Vagonlar oqimi katakli jadvali

ga dan	D			I				Е				«N» stansiyasi		Jami
D				364	220	-	104		80	-	12		780
I	208	167	-				0		75	-	18		468
Е	156	98	-	208	58	-					0		520
«N» stansiyasi	-	-	9/16	-	-	5	-		-	0			14/16
Jami	364	265	9/16	572	278	5	104		155	0	30		1768

4-jadval ma’lumotlari asosida vagonlar oqimi diagrammasi chiziladi.

2-rasm. Vagonlar oqimi diagrammasi

2.2. Stansiya park va yoʻllarini ixtisoslashtirish
Stansiya park va yoʻllarini toʻgʻri ixtisoslashtirish stansiya yoʻllarini yanada yaxshiroq rivojlantirish, manyovr va poyezdlar harakatining bir-biriga xalal beruvchi marshrutlarining yuzaga kelish darajasini minimallashtirish va manyovr lokomotivlari oʻrtasidagi ishlarni samarali taqsimlash imkoniyatini beradi.

Qabul qilish-joʻnatish hamda saralash parki yoʻllarini ixtisoslashtirishda stansiya ish texnologiyasini hisobga olish lozim. Saralash parkiga yaqin joylashgan qabul qilish-joʻnatish yoʻllari, stansiyaga qayta ishlovga kelgan tranzit poyezdlarni qabul qilish hamda stansiyada tuzilgan poyezdlarni joʻnatish uchun ixtisoslashtirilgan boʻlishi lozim. Bosh yoʻllarga yaqin joylashtirilgan yoʻllar esa tranzit poyezdlarni qabul qilish-joʻnatish uchun moʻljallanishi lozim. Qabul qilish-joʻnatish parklarida bittadan yurish yoʻli lokomotivlarni depoga va depodan qaytish uchun ajratilishi lozim.

Saralash parkida har bir yoʻnalish, har bir yuk obyektlari uchun bittadan yoʻl ajratilishi lozim. Vagonlarni ta’mirlash uchun ham alohida bitta yoʻl ajratiladi.

Uchastka stansiyasida yoʻlovchi poyezdlari, yuk poyezdlarni qabul qilish va joʻnatish (alohida juft va toq), lokomotivlarni depoga uzatish va ularni depodan olib chiqish (harakatlanish yoʻllari) va poyezd tarkiblarini tarqatish va tuzish (saralash va tortish yoʻllari) uchun alohida yoʻllar ajratilgan.

Bunday ixtisoslahtirish barcha yoʻnalishlardan keluvchi transit poyezdlarni qabul qilishda va poyezdlarni tuzish, tarqatish, tuzilgan harakat tarkiblarini joʻnatish yoʻliga olib chiqish bilan bir vaqtda poyezdlarni qabul qilish va oʻtkazib yuborishda harakat xavfsizligini ta’minlaydi. Lokomotivlarni depoga oʻtkazib yuborish bilan bir vaqtda poyezdlarni qabul qilish va joʻnatish mumkin.

Saralash parki yoʻllari quyidagi vagonlarni yigʻish ixtisoslashtiriladi: poyezd manzillari boʻyicha qayta ishlanadigan tranzit vagonlar, poyezdlar tuzish rejasida belgilangan vagonlar hamda yuk ishlari hududi yoki punktlari boʻyicha mahalliy vagonlar.

Stansiyada tuziladigan har bir yoʻnalish uchun alohida yoʻllar ajratiladi. Boisi turli yoʻnalishlardagi vagonlar guruhini bitta yoʻlda birlashtirishda ularni qaytadan saralash talab etiladi.

Terma poyezdlar uchun asosan har bir kelib tutashgan yoʻnalishlar uchun bittadan yoʻl ajratiladi.

Vagonlar oqimi katta boʻlgan (200 va undan ortiq vagon) yoʻnalishlarga vagonlarni yigʻish uchun uchastka stansiyalarida 2 ta yoʻl ajratish tavsiya etiladi. Agar saralash parkida zaxira yoʻllari mavjud boʻlsa, bir yoki bir nechta yoʻllarni aniq bir yoʻnalishlar uchun ajratib qoʻymaslik lozim. Bu yoʻllardan yuzaga kelgan sharoitdan kelib chiqqan holda park ishini rejalashtirishda foydalaniladi. Ushbu yoʻllar dispetcherlik yoʻllari deb ham ataladi.

Stansiyaning mahalliy ishlarini amalga oshirish uchun alohida yoʻllar ajratiladi. Ushbu yoʻllar shunday rejalashtirilishi lozimki, unda yuk obyektlariga vagonlarni berish va olish jarayonlari bajarilayotganda, stansiyadagi boshqa tarkiblarni tarqatish va tuzish bilan bogʻliq manyovr harakatlari toʻxtatilmasin.

Bunday yoʻllarning miqdori yuk amallariga kelayotgan vagonlar, ortish tushirish punktlari va shu bilan birga, saralash yoʻllari soniga bogʻliq. Nosoz vagonlar uchun odatda 1-2 ta yoʻl ajratib qoʻyilishi lozim. Ya’ni yoʻllardan biri vagon deposiga beriladigan vagonlar uchun boʻlsa, ikkinchisi vagonlarning joriy ta’mirini bevosita saralash parkining oʻzida amalga oshirish uchun moʻljallangan boʻladi.

Qabul qilish-joʻnatish hamda saralash parklari yoʻllarining ixtisoslashtirilganligini jadvallar shaklida keltirish kerak.

. “I” qabul qilish-saralash parkidagi yo‘llarning ixtisoslashuvi

Yo‘lning raqami	Yo‘lning ixtisoslashuvi
4 5 52.5-jadval 6 7	Juft yo‘nalishdan yuk poezdlarni qabul qilish va unga jo‘natish
8	Harakatlanadigan yo‘l (xodovoy put')

2.6-jadval

“D, E” qabul qilish-jo‘natish parkidagi yo‘llarning ixtisoslashuvi

Йўлнинг рақами	Йўлнинг ихтисослашуви
9 10 11 12	Toq yo‘nalishdan yuk poezdlarni qabul qilish va unga jo‘natish
13 14 15	Barcha yo‘nalishlardan qayta ishlanadigan yuk poezdlarini qabul qilish va stansiyadan tuzilgan poezdlarni jo‘natish

2.7-jadval

Saralash parkidagi yo‘llarning ixtisoslashuvi

Yo’lning raqami	Yo’lninh nomi	Vagonlar soni
16	N-D	25
17 18	D va undan kiyingi А gacha (А+B+V+G+D ) yo’nalishlarga vagonlar	276
19	N-I	36
20	I va undan kiyingi M gacha (I+K+L) yo’nalishlarga vagonlar	113
21 22	M va undan kiyin (М+О)	139
23	N-Е	58
24	Е va undan kiyingi J gacha (Е+J) yo’nalishlarga vagonlar yig’lishi uchun	104
25	Yuk hovlisiga vagonlar yig’ilishi uchun	14
26	Shixobcha yo’llariga vagonlar yig’ilishi uchun	16

3. 
   Stansiya jarayonlari texnologiyasi
   

3.1. Qabul qilish-joʻnatish parkida poyezdlarga ishlov berish texnologiyasi
Stansiyaning qabul qilish-joʻnatish parkida tarkiblarga ishlov berish davomiyligini aniqlash uchun quyidagi turdagi poyezdlarga ishlov berish texnologik grafigini tuzib olish lozim: stansiyada lokomotivini almashtirib oʻtuvchi tranzit poyezdlari, telegamma-natur varagʻi mavjud boʻlgan qayta ishlovga kelayotgan poyezdlar (uchastka hamda oʻtib ketuvchi poyezdlar); telegramm-natur varagʻi mavjud boʻlmagan stansiyaga qayta ishlovga tushuvchi poyezdlar (terma poyezdlar); stansiyada tuzilgan poyezdlar.

Qayta ishlovga keluvchi tarkiblarning texnik koʻrigiga sarflanadigan vaqt ushbu poyezdga ishlov berish davomiyligini aniqlab beradi va u quyidagi formula yordamida aniqlanadi.

daqiqa

daqiqa

bu yerda - bir vagonning texnik koʻrigiga sarflanadigan oʻrtacha vaqt;

( 0,014÷0,016);

m_c - poyezd tarkibidagi vagonlar soni;

x - brigadadagi texnik koʻrikdan oʻtkazuvchi guruhlar soni (x=3);

a – tayyorlov- tugallash jarayonlariga sarflanadigan vaqt (a=1÷2).

Tarkiblarga ishlov berish boʻyicha jarayonlarning bajarilish tartibi va ularni bajarilishiga sarflangan vaqt me’yorlari 3.1-rasmda keltirilgan.

Jarayonlar	Poyezd kelishidan oldin	Vaqt, daqiqa				Ijrochilar
		0 5 10 15
Telegramm-natur varagʻini olish, belgilash va uni manyovr dispetcheri, TKP va STM ga topshirish							STM operatori
Saralash qogʻozini tuzish							STM operatori
Poyezd dispetcheridan kelayotgan poyezdning raqami va uning kelish vaqti toʻgʻrisidagi xabarni olish							Stansiya boʻyicha navbatchi
TKP, TKP va STM xodimlarini poyezd raqami, kelish vaqti va qabul qilish yoʻli toʻgʻrisida xabardor qilish.							Stansiya boʻyicha navbatchi
Poyezdga ishlov berishda ishtirok etuvchi xodimlarning qabul qilish yoʻliga chiqishlari							PTO, PKO va STM xodimlari
Kirish boʻgʻizida tarkibni nazorat tekshiruvi							PTO, PKO va STM xodimlari
Poyezd lokomotivini uzish, tarkibni chegaralash.		2					Lok. brigada, PTO xodimlari
Yuk hujjatlarini STMga yetkazib berish		5					STM operatori
Yuk hujjatlarini tekshirish, saralash qogʻoziga va telegramm-natur varagʻi belgisiga oʻzgartirishlar kiritish.					9		STM operatori
Vagonlarning texnik kuzatuvi, avtotormoz yengliklarini yechish va ilib chiqish.			17 17				PTO xodimlari
Tarkibning tijoriy koʻrigi							PKO xodimlari
Jami vaqt			17

3.1-rasm. Qayta ishlovga kelgan poyezdga TGNL mavjud boʻlgan holda qabul qilish parkida ishlov berish texnologik grafigi.

Tranzit va stansiyada tuzilgan poyezdlar uchun texnik hamda tijoriy koʻriklar tugallanganidan soʻng, poyezd lokomotivi ulanadi, tormoz tizimi 10 daqiqa davomida toʻliq sinab koʻriladi va poyezd joʻnashiga ruxsat beriladi. Ushbu jarayonlarning ichida eng koʻp vaqt sarfi tarkibning texnik koʻrigi va vagonlarning ta’mirlanishiga ketadi. PTO brigadalari tomonidan texnik xizmat koʻrsatishga sarflanadigan vaqt davomiyligi quyidagiga teng:

, daqiqa.

, daqiqa

bunda tarkibdagi vagonlarning tarkibdan uzmasdan

ta’mirlanishini talab etuvchi tarkib ulushi ( );

tarkibdagi vagonlarni tarkibdan uzmasdan ta’mirlash

vaqtining oʻrtacha davomiyligi (t_rem=0,2);

x – brigadadagi texnik xizmat koʻrsatuvchi guruhlar soni (x=3)

Stansiyada tuzilgan poyezdlarning tarkiblariga ishlov berish tartibi va uning vaqt me’yorlari 3.2-rasmda keltirilgan.

Jarayonlar	Poyezd kelishidan oldin	Vaqt, daqiqa							Ijrochilar
		0 5 10 15 20 25 30 35
Saralash parkidan qabul qilish-joʻnatish parkiga olib qoʻyish yoʻlini kelishib olish									Manyovr dispetcheri, stansiya navbatchisi
Tarkibni joʻnatish parkiga olib qoʻyish									Lokomotiv brigadasi
Natur varaqni rasmiylashtirish va hujjatlarni taxlash									STM operatori
Tarkibni natur varagʻidan tekshirish									STM operatori
Yuk hujjatlarini konvertga solish va joʻnatish parkiga yuborish			10						STM operatori
Tarkibning texnik koʻrigi va vagonlarni ta’mirlash				23					TKP xodimlari
Tarkibning tijoriy koʻrigi va nosozliklarni bartaraf etish				23					TKP operatori
Xabarnomani tayyorlash va ASOUPga yuborish									STM operatori
Hujjatlarni lokomotiv mashinistiga topshirish									STM operatori
Poyezd lokomotivini ulash, avtotormozlarni sinab koʻrish va poyezdni joʻnatish.							10		Lokomotiv brigadasi, TKP xodimlari
Poyezdga ishlov berishning umumiy davomiyligi					33

3.2-rasm. Joʻnatish parkida stansiyada tuzilgan poyezdga ishlov berish texnologik grafigi.