Дастурлаш асослари

Мак-Грегорнинг Х ва Й назариялариниг қиѐсий тавсифи
Х назария
Й назария
1. Одам ишлашни ѐқтирмайди ва иложи 
борича меҳнат қилишдан ѝзини олиб 
қочади. 
1. Инсон руҳий комилликка эришиши учун 
меҳнат қилишга интилади
2. Одам ишлашлари учун уни зѝрлаш 
керак ѐки уни ―сотиб олиш‖ керак 
2. Одам қилаѐтган иши ѝзига қизиқарли 
бѝлишини хоҳлайди ва тааллуқли вазият юзага 
келса жон-дили билан бу меҳнатни бажаради
З. Одам уни мақсад сари етаклашларини 
хоҳлайди ва масъулиятни ѝз бѝйнига 
олишдан қочади
З. Одам ѝз олдига қѝйган мақсадга интилади
4. Мақбул шароитда одам масъулиятли бѝлишни 
истайди ва ѝз бѝйнига мажбурият олишга қодир 
5. Ташкилот томонидан таклиф этилган 
интизомга нисбатан, ходим ѝзи тан олган ва 
риоя қиладиган интизом анчагина самаралироқ 
4. Одам учун асосий мотив пул ва 
хавфсизлик ҳиссидир
6. Яхши шароитлар яратилганда одам ѝз 
қобилиятини 
ривожлантириш 
ва 
амалга 
оширишга интилади 
5. Кѝпчиликнинг ижодий ишга қобилияти 
кам ва ходим ѝз кобилиятини асосан 
раҳбарият томонидан берилган ишдан 
бѝйин товлаш учун сафарбар этади 
7. Ижод қилиш ва кашфиѐтга мойиллик кенг 
тарқалган, лекин жуда паст даражада 
қѝлланилади
Агар ―Х‖ назарияга биноан иш юритилса, раҳбар ѝз қѝл остидаги одамлар 
ҳақида ҳеч нарса билолмайди ва бундай шароитда доимий назорат, қатъий 
интизом, ходимларни ишга ундовчи аниқ дастур бѝлиш лозим. 
―Й‖ назарияга асосланилса, одамлар ҳақиқатан қандай табиатга эга 
эканликларини биламиз, ва уларнинг ҳар хиллигини ҳис этамиз, уларга хос ҳам 
кучли ҳам нозик томонларни инобатга олиб бошқарамиз. 
Мотивациялаш стратегиялари ва услублари.
У ѐки бу мотивация 
стратегиясини қабул қилишга уч хил ѐндошиш мумкин: 
1. Рағбатлантириш ва жазолаш орқали:
кѝп ва сифатли меҳнат қилаѐтган 
ходимларга кѝп пул берилади, янада кѝпроқ ишлаѐтган ходимларга эса янада 
кѝпроқ тѝланади. Сифатсиз меҳнат қилувчилар жазоланади.