Дастурлаш асослари фанидан маърузалар матни doc

3.3.3. Dasturiy vosita loyihasini tuzish boqichida ob’ektli yondoshuv 
xususiyatlari 
 
Ob’ektli  yondoshuvning  loyiha  tuzish  bosqichida  ob’ektli  modellashtirish  jarayoni  davom  etadi: 
tashqi  tavsif  bosqichida  qurilgan  modellarga,  dasturiy  tizimlar  tavsifining  atamalariga  aniqliklar  kiritiladi, 
ob’ektlarning dekompozitsiyasi davom ettiriladi. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

DV ob’ektli arxitekturasini ishlab chiqish jarayonida foydalanuvchi bevosita ishlamoqchi bo‘layotgan 
ob’ektlarning  axborot  modellari  ajratib  olinadi  hamda  ularning  dasturiy  spetsifikatsiyasi  tugallanadi, 
shuningdek  ularning  foydalanuvchi  interfeysi  aniqlanadi.  Bunday  ob’ektlarni  foydalanish  ob’ektlari  deb 
ataymiz. Bunday ob’ektlar sinflari yoki alohida aktif ob’ektlar arxitektura tarmoq tizimlari (tizimchalari)ni 
hosil qiladi. Ushbu tarmoq tizimlar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar usullari belgilanadi.  
Ob’ektli yondoshuvda aktiv ob’ektlardan foydalanilganda arxitekturalarning asosiy keng sinfi sifatida 
parallel faoliyat ko‘rsatuvchi dasturlar jamoasi xizmat qiladi, bunda dasturlar vazifasini aynan shu abstrakt 
ob’ektlar bajaradi. «Mijoz-server» arxitekturasi mana shunday sinf arxitekturasining namunaviy misoli bo‘la 
oladi.  Bunday  tizimda  «server»  deb  ataluvchi  aktiv  ob’ektlardan  biri  «mijoz»  deb  ataluvchi  boshqa  aktiv 
ob’ektlarning  so‘rovi  bo‘yicha  muayyan  dasturiy  xizmatlar  ko‘rsatadi.  Bunday  so‘rov  serverga  mijozdan 
keluvchi  xabar  yordamida  uzatiladi,  server  bajargan  so‘rov  natijasi  esa  mijozga  boshqa  xabar  vositasida 
uzatiladi. 
Dasturiy  tarmoq  tizimlar  (tizimchalar)  tuzilmasining  ishlab  chiqilishini  davom  ettirish  va  ularni 
dasturlash tillarida kodlash bundan buyon relyatsion yondoshuv doirasida davom ettirilishi mumkin. Bunda 
relyatsion  yondoshuvga  yo‘naltirilgan  dasturlash  tillari  qo‘llanadi.  Foydalanuvchi  ushbu  tizimchalarning 
ichki tuzilishini endi «ko‘ra olmaydi». Biroq, ushbu tarmoq tizimlarning ob’ektli dekompozitsiyasini davom 
ettirish  zarurligini  isbotlovchi  kuchli  dalillar  mavjud.  Bu  tarmoq  tizimlarning  ob’ektli  tuzilmasi,  ularning 
relyatsion  yondoshuvdagi  tuzilmasiga  qaraganda,  ishlab  chiquvchi  uchun  ancha  tushunarliroq  bo‘lishi 
mumkin. Bundan tashqari, DV ni ishlab chiqishda ob’ektli dekompozitsiyaning davom ettirilishi va ob’ektli 
yondoshuvning  asosiy  tushunchalari  va  usullaridan  foydalanish  «tabiiy»  holdir,  chunki  bunda  ishlab 
chiqishning barcha jarayoni bir butun yagona tus kasb etadi (kontseptual jihatdan bir butun ko‘rinishga ega 
bo‘ladi). Bunda endi boshqa turdagi dasturlash tillarini - ob’ektli yo‘naltirilgan dasturlash tillarini qo‘llashga 
to‘g‘ri  keladi.  Arxitektura  tarmoq  tizimlarining  bunday  dekompozitsiyasida  dasturlarda  yuzaga  keladigan 
ob’ektlarni dasturlarni bajarish jarayoni ob’ektlari deb ataymiz.  
 
3-bobga oid nazorat savollari 
1.  Dasturiy modul nima? 
2.  Dasturiy modul mustahkamligi deganda nima tushunasiz? 
3.  Dasturiy modul birikuvi nima? 
4.  Tuzulmaviy dasturlash deganda nimani tushunasiz? 
5.  Dasturiy modulning qadamma-qadam detarlashtiruvchi nima? 
6.  Sohta kod nima ekanligini tushuntiring. 
7.  Dasturiy vositalarning ishlab chiqilishiga ob’ektiv yondoshuvning mohiyati nima? 
8.  Dasturiy vositaning tashqi tavsifini ishlab chiqishda ob’ektli yondashuv xususiyatlari nimadan iborat. 
9.  Dasturiy vosita loyihasini tuzish bosqichida ob’ektli xususiyatlari nimadan iborat? 
 
 
 
 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---