Dastlabki yillar Maktab yillari Kurash 4 Patent ofisi

9
Eynshteyn butun dunyo diqqat markazida
Mashhurlikning dastlabki yillarida u turli universitet va ilmiy tashkilotlar takliflariga binoan bir – biridan qiziq ma’ruzalar qilib, ko’plab maqtov va mukofotlarga sazovor bo’ldi. Endilikda butun dunyodan minglab odamlar uning ma’ruzalarini tinglas huchun yog’ilib kelardi. U o’tmishini tez – tez eslar, bor yo’g’i uchta talabadan iborat bo’lgan darslarini eslab, beixtiyor ko’zlariga yosh kelardi. U bubtun umri davomida qanchalk tanilmasin, mashhur bo’lmasin, hech qachon yulduzlik kasaliga chalinmadi. U har doimgidek ma’ruza va tadbirlarga eskirib ketgan kiyimlarini kiyib borar, hamma bilan kamtarona muomulada bo’lardi, bu hol ba’zilar uchun hijolatli, ta’bir joiz bo’lsa uyatli edi. Biroq u o’zgarishni istamasdi. Ma’lumki, yoshligidan u chiroyli nutq qilolmasdi, ammo yillar davomida go’zal nutq madaniyatini o’rganib bordi. U o’z ma’ruzalarida faqat xos kishilargina tushinadigan uslubdan voz kechgan holda hammaga tushinarli oddiy va sodda tilde so’zlardi. Xususan, oddiy odamlarga mashhur nisbiylik nazariyasini oddiy qilib tushintirib berardi. Ba’zan olomonni xursand qilish maqsadida kutilmaganda skripka chalardi.
Mashhurlikning xavfi
Taniqli bo’lish insonga ko’p imkoniyatlar berishini u juda yaxshi bilardi. Sababi, har doim atoqli odamlarning fikr va qarashlari boshqa odamlarnikidan salmoqli bo’lishi sir emas. Buni yaxshi anglab yetgan Eynshteyn, o’z mavqeidan foydalanib razolatga qarshi kurashishga, urush balosiga qarshi so’z aytishga qaror qilgandi.
Birinchi jahon urushidan so’ng Germaniyada siyosiy ahvol hanuz ayanchli ahvolda bo’lib, nemis xalqi bu dahshatli urush va tubanlikka, butun mamlakatni izdan chiqargan yovuzlikka kimnidir aybdor qilib ko’rsatishga urinardilar va ular buning hammasiga yahudiylarni sababchi deb bilib, aynan ularni ayblay boshlashdi. Eynshteyn barcha yahudiy millatiga mansub odamlarning yagona bir vatani bo’lishini istardi, shundan kelib chiqib, u ularni Falastinga birikishga da’vat qildi.
Urush ko’rgan yurt borki, zulmatda qoladi. Mamlakatda paydo bo’lgan bo’shliqdan turli harbiy guruh va siyosiy tashkilotlar o’z manfaatlari yo’lida foydalanish payida edilar, bu o’z navbatida Germaniya hayotida tartibsizlik va boshboldoqlikni keltirib chiqargan edi. Mamlakat iqtisodiyoti tomoman tanazzulga yuz tutgan, minglab odamlar ishsiz edi. AQSH va Britaniya hukumatlari oziq – ovqat va dori – darmon yetqazib berishiga qaramasdan ko’pchilik odamlar umidsizlikka tushib qolgandi. Shunday og’ir damlarda Eynshteyn bularning hammasini faqat tinchlik yo’li bilan bartaraf etish mumkin degan insonparvarlik g’oyalarini ilgari surdi. Ko’pchilik uning fikrlarini jon quloqlari bilan eshitdi, ba’zilar esa uni ko’rishga ko’zlari yo’q edi, hatto ba’zilar aynan uni Germaniya mag’lubiyatiga sababchi deb bilardi.Boisi u tinchlikparvar va ayni paytda nemislarning adolatsizliklariga tomomila arshi edi. U o’z ma’ruzalarida nemislarni qattiq tanqid ostiga olardi. Odamlar orasida Eynshteynni qatl qilinishi to’g’risida gap – so’zlar yurardi. Uning do’stlari Eynshteynni Germaniyadan uzoqroqqa ketishini xoxlardi, biroq u qaysarlarcha ularning bu takliflarini rad etardi. U nemislar tinchlik tarafdori bo’lsagina mamlakatda osoyishtalik va taraqqiyot bo’lishiga ishonardi.