Dastlabki yillar Maktab yillari Kurash 4 Patent ofisi

Bir lahzada mashhurlik
Eynshteyn qirqyoshga to’lganida, bubtun dunyoga dovrug’i doston bo’lib bo’lgandi. Uning ixtirolari ilm – fan olamini larzaga slogan bo’lsada, 1919 – yilning oltinchi noyabriga qadar bu haqda ko’pchilik bilmasdi. Uning olamshumul ixtirolari haqida ilk bor dunyo miqyosida Londondagi ikki mashhur ilmiy tashkilot: Qirollik jamiyati va Qirollik Astranomiya jamiyatlari tomonidan e’lon qilindi. Butun dunyo bo’ylab matbuotda: ‘’ Ilm – fanda yangilanish ‘’ , ‘’ Koinot yorug’likni tutdi ‘’ , Nuyton g’oyalari chipakka chiqdi ‘’ nomlari ostida shov – shuli maqolalar chop etildi. Ayni shu damlardan e’tiboran u dunyo miqyosida mashhur olim sifatida tanila boshlagandi. Uning uyi doim jurnalistlar, mehmonlar bilan gavjum bo’lib, ular Isak Nuytondek mashhur olimnning g’oyalarini yo’qqa chiqargan buyuk olimni bir bora ko’rishga mushtoq edilar. Yuzlab gazeta va jurnallar u va uning ixtirolari haqida maolalar yoza boshladi.
Eynshteynning mashhurlik bilan kurashi
Eynshteyn dunyodgi eng mashhur olim darajasiga yetgan edi. Dastlab u mulozamatlarni to’g’ri qabul qildi. Biroq kundan – kunga muxbir va turli mehmonlarning soni haddan ziyod ko’payib ketib uning ishlariga xalaqit qila boshladi. Elsa uyga kelayotgan mehmonlarni tekshirib so’ngra uyga kirishlariga izn berardi. Sababi, olomon orasida niyati buzuq shaxslar ham bor edi. Kelayotgan maktublarni ham saralab olishga to’g’ri kelardi. Endilikda undan xayr – ehson jamiyatlari yordam so’rar, dunyo bo’lab turli ilmiy tashkilotlar va universitetlardan ma’ruza qilib berishini so’rab maktublar kelardi. Uning Umumiy nisbiylik nazariyasi nomli kitobi qayta – qayta nashr qilinib, qo’lma – qo’l o’qilardi. Odamlar unga havas qilib o’z farzandlariga Albert ismini qo’yishardi. Ilmiy tashkilotlar uning nomi bilan atala boshlandi. Olimlar uning nazariyalari to’g’risida ma’ruzalar o’qir, noyob g’goyalari haqida kitoblar yozardi.
Keyingi paytlarda Eynshteyn uchun diqqatni jamlash mushkul bo’lib qolgandi, u hech kimga yo’q deyolmasdi. Biroq, yuzlab yog’ilib kelayotgan maktub va takliflarni qisman bo’lsada rad etishga majbur bo’lib qolgandi. U bu haqda bir tush ko’rgan bo’lib, tushida do’zax o’tida yonayotganmish, shayton unga qarata qop – qop maktublarni otayotganmish. Kim bilsin, balki uning o’sha tushi uning mashhur bo’lib ketishiga ishora qilgandir. Nima bo’lganida ham u o’zini oddiy bir fan fidoisi deb bilardi xolos, bu qadar mashhur bo’lib ketishidan o’zi ham lol edi. U o’zini Nuytonning nohaq ekanligini ochib bergan shaxs emas, uning balki ikki yuz oldin qilingan ixtirolariga bir qo’shimcha qilgan shaxs sifatida bilardi.
Yo’qotish
1918 – yilda Eynshteyn onasining saraton kasaliga chalinganligidan xabar topadi. Aslida uning onasi yillar davomida shu kasallik bilan kurashib kelardi. Bu haqda oila – a’zolari 1919 – yilning yoziga kelibgina, Eynshteyn mashhurlik cho’qqisiga chiqqan bir paytda xabar topishadi. Eynshteyn onasini zudlik bilan Berlinga olib keladi. Afsuski, uning tuzalib ketishi deyarli imkonsiz edi, oxir – oqibat, 1920 – yilning Fevral oyida Povlina vafot etdi. Bu yo’qotish Eynshteynni g’am – anduhga botiradi. U onasi bilan Miliviyaga uylanish yo’lida ba’zi kelishmovchiliklar bo’lgan bo’lsada, onasini bag’oyat sevardi. Neajabki, onasining o’limi ortida qandaydir yashirin sir bordek edi go’yo, uning shaxsiy hayotidagi o’nqir – cho’nqir yo’llarni onaizor oldindek sezgandek edi. Bunday o’g’ir damlarda jonkuyar Elsa uni bir lahzga bo’lin yolg’izlatib qo’ymadi.