Darvingacha bulgan davrda evolyusion goyalarning rivojlanishi. Yerda xayotning rivojlanishi

2. Tabiatda metafizika davri.
Tabiatga metofizik karashning rivojlanishi.
Rim imperiyasida bizning eramiz boshlanishi bilan xristian dini vujudga keldi. Bu dinga ishonuvchilar narigi dunyoni boglarida sayr kilish uchun ulimga xam rozi edilar. Bu dunyoda kullar azob cheksada u dunyoda ular zur xalovatda yashaydilar deb kullarni ishontirishga urindilar. 410 yili rim imperiyasi yemirildi. Endi xristian dini rivojlandi. Diniy cherkovlar ochilib diniy tushunchalar rivojlandi. Maktablarda diniy tushunchalar asos kilib olindi. Ii asrdan boshlab 1000 yil davomida «fiziologus» nomli kitobdan tabiat xakida ukitildi. Bu kitob butun yevropa tillarida tarjima kilinib xamma diniy iboralarni uz ichiga olar edi. Xatto unda xudo tomonidan yuborilgan buri xakida fikr yuritilib, u kechasi tunash uchun kuylar bilan uxlardi.
Shuningdek kitobda 1000 yildan ortik umr kuradigan mashxur kush- feniks xakida ertak bor edi. Uning uyasi oftob ta'siridan yonib ketishi mumkin emishu va yana shu yongan kuldan yana shu kush paydo bularmish. Xatto afsonaviy daraxtlar tugrisida fikr yuritilib guyo uning mevasidan suvga tushsa balik, yerga tushsa kushlar paydo bular ekan. Shunday kilib cherkov xokimyat uchun kurashib xatto tabiat ukitilmay kuydi. Tabiatni urganish urniga diniy kitoblar urganila boshlandi.
XIII asrga kelib xunarmandchilik va savdo rivojlandi. Shu sababli parij, rim va lissabonda universitetlar ochildi. Parij universitetida:
Iloxiyot yuridik, meditsina va erkin san'at (falasofiya) fakultetlari ochilib, unda cherkov va dvoryanlar manfatini kuzlaydigan kishilar ukitildi.
Shuning uchun xam minglab xakikatni yaratuvchi shaxslar kuydirildi.
Savdo yanada usdi. Savdo yullari ochildi. Afsonaviy nikitin xindiston yulini, xristofor kolumb antil orollarini ochdi. Amerika vespuchchi janubiy amerika soxillarini tekshirdi, 1519-1522 yillarda fernan magellan esa yer kurrasini birinchi marta aylanib chikdi. Djeyms kuk avstraliyani konturlarini anikladi.
Mashxur grek astronomi ptolemey 2asr ishlab chikkan geotsentrik sistemasi davom ettirib yer dunyo markazida kimirlamay turadi, uning atrofida esa xamma sayyoralar xarakatlanadi. Degan tushunchalar xosil buldi.
N. Kopernik va j. Bruno yerning kuyosh atrofida aylanadi degan kashfiyoti uchun utda kuydirildi va kuvgin kilindi.
Ana shu fanlarning rivojlanishi biologiya fani soxasida kuplab materiallar tuplandi. Mikroskoplar (a. Levenguk) kashf kilindi.
Ammo tabiatga metafizik karash davom etdi, ya'ni tabiat ayrim elementlarga ajratilib kuyildi, va u uzgarmaydi degan fikr ammalashdi. Tabiatdagi usish, rivojlanish inkor kilindi. Shunday bulsada endi tabiat fanida uygonish boshlangan edi.