Darsning texnologik xaritasi mavzu

III.YANGI MAVZU BAYONI:

Do‘st-dushman, yaxshi-yomon, katta-kichik, uzun-qisqa…

Bir-biriga qarama-qarshi ma’nodagi so‘zlar zid-ma’noli so‘zlar deyiladi. Zid ma’noli so‘zlar orasiga chiziqcha (-) qo‘yib yoziladi.

Bu mavzu keyinchalik asosiy kursda mukammalroq ravishda o'quvchilarga havola etiladi. Ushbu darsda esa boshlang'ich sinfda o'zlashtirilgan bilimlarni takrorlash, malaka va ko'nikmalarni mus-tahkamlashga urg'u beriladi. Maqsad o'quvchilarda so'z o'yini orqali so'zni his qilish sezgilarini uyg'otish, zakiylik, topqirlik, mustaqil fikr­lash fazilatlarini rivojlantirishdan iborat. Shakldosh so'zlar buning uchun juda qulay vositadir.

Mavzuni takrorlash va mustahkamlash xuddi oldingi darsda ma'nodosh so'zlarda bo'lgani kabi bir necha bosqichda amalga oshi-riladi.

1.Takrorlash uchun berilgan savollar yordamida o'quvchilar o'qituvchi ko'magida shakldosh so'zlar bo'yicha quyi sinfda o'tilgan materialni to'la esga oladilar, misol keltiradilar.

2. 
   Yonma-yon keltirilgan gaplar ichidan o'zaro shakldoshlik muno-sabatida bo'lgan so'zlarni topadilar va izohlaydilar (35-mashq).
   
3. 
   36-mashqni tahlil qilish orqali so'z o'yinining amaliy namunasi bilan tanishadilar va uni mustaqil izohlaydilar.
   
4. 
   Berilgan so'zlardan shakldoshlar hosil qilish orqali ijodiy ishlash-ga, fikrlashga harakat qiladilar (37-mashq).
   

O'quvchilar ayrim so'zlardan shakldoshlar hosil qilishga qiynalish-

lari mumkin. Masalan: karam so'zining saxovat, taxt so'zining tayyor ma'nolarida kelishini topolmasliklari mumkin. Bunday vaziyatlarda o'qituvchi iqtidorli o'quvchilarga suyanishi, ularga qo'shimcha top-shiriq sifatida bu so'zlarni yoki o'zi mazkur so'zlarning ma'nolarini tushuntirib, yozdirib qo'yishi kerak.

Namuna: karam (sabzavoti), masalan: Bozordan karam sotib oldim, karam (saxovat), masalan: Karamli zotlar doimo e'zozlanadilar.

Dars oxirida mustahkamlash, uni oldingi dars bilan bog'lash maqsa-dida bir necha so'zning avval ma'nodoshini, so'ng shakldoshini topish topshirig'i berilishi mumkin. Bu topshiriq o'qituvchiga o'quvchilarni baholashda ham qo'l keladi. Masalan: chang so'zi, ma'nodoshi -g'ubor, shakldoshi -chang (musiqa asbobi). Bu topshiriq ayni paytda o'quvchilar tomonidan bu ikki hodisani chalkashtirib yuborishlarining oldini oladi.

39-mashq.

1.Do‘st achitib gapiradi, dushman kuldirib.

40-mashq.