Darsning texnologik xaritasi mavzu

Darsning borishi:

1.Tashkiliy qism:

a)salomlashish

b)davomatni aniqlash

d) she’riy daqiqalar

2. Uy vazifasini so’rash va baholash.

3.Mustahkamlash.

Savol va topshiriqlar

1. To'ldiruvchi qanday hokim bo'lakka bog'lanadi?

2. To'ldiruvchi qanday bog'lovchi vositalar yordamida bog'lanadi?

Yangi mavzu bayoni

Mavzuni o'tishda darslikdagi kirish topshiriqlari, nazariy qoidalar birin-ketin tartib bilan bajariladi, o'zlashtiriladi. Qoidadagi eng asosiy nuqta aniqlovchining predmetning belgisini bildirishidir. Shu yerda o'qituvchi bu bo'lakning boshqa gap boiaklaridan farqini tushuntiri-shi kerak. Aniqlovchidan boshqa bo'laklar faqat qaysidir bir bo'lakka bog'lanadi. Masalan, ega kesimga, to'ldiruvchi bilan hoi doimo ke-simga bog'lanadi. Aniqlovchi esa barcha gap bo'laklariga bog'lanishi, ular bilan birikma hosil qilishi mumkin. Sharti aniqlanmish ot so'z tur-kumiga oid bo'lishi kerak. Shunda u kesimga, egaga, to'ldiravchiga va holga ham bog'lanaveradi. Aniqlovchilar ostiga to'lqinli chiziq chizish bilan belgilanishi aytilgach, yuqoridagi fikrga quyidagicha misol - gap-lar keltiriladi:

1. 
   Poytaxtimiz - go'zal Toshkent - kesimga bog'langan.
   
2. 
   Tirishqoq bolalar yaxshi o'qiydilar - egaga bog'langan.
   
3. 
   Oq paxtalarni ko'rib, dil yayraydi - to'ldiravchiga bog'langan.
   
4. 
   Ahmadullo keng dalalarga qaradi - holga bog'langan. 150-mashqdagi ma'rifiy matn quyidagicha tahlil qilinadi:
   

1. Matn o'qitiladi.

2. 
   Shu matnga berilgan ikkinchi topshiriq - grammatik tahlil baja­riladi.
   
3. 
   Birinchi topshiriqqa o'tiladi, ya'ni matnga sarlavha topib, uning mazmuniga mos hadis va maqollar keltiriladi.
   

4.0'quvchilar hikoyatdan o'zlariga qanday xulosa chiqarganlari haqida so'zlab beradilar.

Hokim bo'lakdan anglashilgan narsaning qandayligi, kimga yoki nimaga qarashli ekanligini bildirib, qanday?, qanaqa?,qaysi?, qancha?, nechta?, kimning?, nimaning? kabi so'roqlarga javob bo'luvchi gap bo'lagiga aniqlovchi deyiladi.

Aniqlovchilar ma'nosiga ko'ra ikki xil bo'ladi.

1. Sifatlovchi aniqlovchi.

2. Qaratqich aniqlovchi.

Tahlilda 1 aniqlovchilar ostiga to'lqinli chiziq ( ) chiziladi.