Darsning mavzusi: Botanika faniga kirish. Darsning ta’limiy maqsadi

Darsning rivojlantiruvchi maqsadi: O’quvchilarning tirik organizmlar, ularda boradigan hayotiy jarayonlar haqidagi bilimlari, darslik ustida mustaqil ishlash, guruhlarda ishlash, mustaqil fikrlash ko’nikmalarini rivojlantirish.
Darsning turi: Yangi tushuncha, bilimlarni shakllantiruvchi, o’quvchilar egalagan bilimlarni nazorat qiluvchi dars.
Dars shakli. Yangi pedtexnologiyalar asosida (Loyhalash va boshqa interfaol metodlar)
Darsning jihozi: Darslik, albom, ko’rgazmali qurollar, mavzuga oid rangli plakat(rasm)lar, mikropreparatlar, mulyajlar, didaktik materiallar, texnika vositasi.

1. 
   Tashkiliy qism; Salomlashish, davomatni aniqlash. Darsni o’quvchilardan kun, sana, oy, yil fasli, kun yangiliklarini aniqlashdan boshlanadi.
   
2. 
   O’tgan mavzuni mustaxkamlash.
   

1. 
   Kattalashtirib ko‘rsatadigan asboblarga nimalar kiradi?
   
2. 
   Mikroskop qanday qismlardan tashkil topgan?
   
3. 
   Mikroskop buyumlarni necha marta kattalashti­rib ko‘rsatadi?
   

3. 
   Yangi mavzu bayoni: O'simlik va hayvonlar organizmi hujayralardan tuzilgan. Hujayralar juda mayda bo'lib, ularni faqat mikroskopda ko‘rish mumkin. O'simliklar tanasi bitta hujayradan yoki ko‘p hujayralardan tuzilgan bo'ladi. Bitta hujayradan tuzilgan bo'lsa organizmdagi barcha jarayonlar: oziqlanish, nafas olish, ajratish, o‘sish, ko‘payish ana shu bitta hujayrada o'tadi. Ko‘p hujayrali organizmiar yuzlab, minglab va millionlab hujay­ralar yig'indisidan tashkil topgan bo'ladi. Bunday organizm­dagi ayrim jarayonlar maxsus hujayralar tomonidan amalga oshiriladi.
   

Hujayra hujayra qobig'i va uning ichidagi tirik qism (borliq)dan iborat. Tirik qism sitoplazma va mag'izdan tashkil topgan.
Hujayra qobig'i tiniq va mustahkam bo'ladi. Kletchatka unga mustahkamlik beradi. Hujayra qobig'i uning ichidagi tirik qismni tashqi tomondan o‘rab turadi. U tashqi ta’sirdan humoya qiladi va shaklini saqlab turadi hamda tashqi muhit bilan bog'lab turadi.
Tirik hujayraning qobig'i murakkab tuzilishga ega, u bir moddani osongina o‘tkazsa, boshqasiga to'sqinlik qiladi. Hujayra qobig'idagi tanlab o'tkazuvchanlik xususiyati u nobud bo‘lguncha saqlanib turadi. Demak, qobiq hujayraning butunligini saqlash bilan bir qatorda, moddalarning tashqaridan kirishini tartibga solib turadi hamda ortiqcha moddalarni tashqariga chiqaradi.


18- rasm. Hujayraning tuzilishi: