Darsning maqsadi: a talimiy: o’quvchilarni ikki xonali songa yozma ko’paytirish usullari bilan tanishtirish; noma’lum sonni ikki ayirma bo’yicha topishga doir masalalar yechish;TK1

107-dars.Ikki xonali songa yozma ko’paytirish usullari (umumiy xol).Noma’lum sonni ikki ayirma bo’yicha topishga doir masalalar
Darsning maqsadi:
a)talimiy:o’quvchilarni ikki xonali songa yozma ko’paytirish usullari bilan tanishtirish; noma’lum sonni ikki ayirma bo’yicha topishga doir masalalar yechish;TK1:fikrni mantiqiy izchillikda ifodalay olish;FK: arifmetik amallarning algaritmlaridan foydalangan holda 1000000 ichida nomanfiy butun sonlar ustida amallarni bajara olish;
b)tarbiyaviy:o’quvchilarda Vatanga bo’lgan mehr va g’ururni uyg’otish;TK4:atirofdagilar bilan o’zaro muloqot chog’ida odob-axloq qoidalariga rioya qilish va guruhda ishlash;
d)rivojlantiruvchi; o’quvchilarning mustaqil fikirlashini,misol va ma’salalarni yechish malakasini rivojlantirish. FK2:o’rganilgan matematik tushunchalar , faktlar va algaritmlarni o’quv vaziyatlarida qo’llay oilsh va yangi bilimlar hosil qila olish.
Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism.Sinf o’quvchilarining guruhlarga bo’lish.Guruxlarga bo’lishda tartib bilan 3gacha sanaladi. 1,2 va 3 sonlari to’g’ri kelgan o’quvchilar 3 qatorga o’tiradilar.
II.O’tilgan mavzuni mustahkamlash.O’tilgan mavzu <> o’yini orqali mustahkamlanadi. Guruh a’zolari berilgan misollarni javoblar bilan moslashtiradilar. Masalan:
48+32 51
51+32 24
65-14 41
29+12 83
79-55 80
Misollarni to’g’ri moslashtirgan guruh a’zolari rag’batlantiradi.
III.Yangi mavzu bayoni.Yangi mavzu 613-misol asosida ekranda tushuntiriladi.
39 ni 58 ga ko’paytirish uchun 58ni 50+8 deb olamiz va 39 ga alohida ko’paytirib,natijalarni qo’shamiz.39 ni 8 ko’paytizsak,312 bo’ladi. Bu birinchi to’liqsiz ko’paytma.39 ni 50ga ko’paytirsak, 1950 hosil bo’ladi. 1950 bu ikkinchi to’liqsiz ko’paytma. 312 ga 1950 ni qo’shsak, natijada 2262 soni hosil bo’ladi.
2262 soni 39 va 58 sonlarning ko’paytmasi.
Yechishni bunday yozish mumkin:
39*58=39*(50+8)=39*50+39*8=2262
Yechishni Qisqacha
Bunday yozish bunday Tekshirish:
Mumkin: yoziladi:
39 39 58
*58 *58 *39
312 312 522
+1950 -195 -174
2262 2262 2262
Ikkinchi to’liqsiz ko’paytma oxiriga nolni yozmaslik qabul qilingan.Shuning uchun ikkinchi to’liqsiz ko’paytmani 195 o’nlik deb, o’nliklar tagidan boshlab yozamiz.
Tekshirish uchun 58 ni 39 ga ko’paytirish kerak. Natija 2262 ga teng. Demak, ko’paytirish to’g’ri bajarilgan.
613-misol.
1)39 soni 59 ga qanday ko’paytirilganini ko’rib chiqamiz. 39*58=39*(50+8)=39*50+39*8=2262
Ko’paytirishni yozma ko’paytirish usulida ko’rib chiqamiz.
2)Berilgan yozuvlar bo’yicha 49 ni 74 ga,68ni 35ga va 91 ni 26 ga qanday ko’paytirilgani tushuntiriladi.Har bir holda to’liqsiz ko’paytma va natija aytib o’tiladi.
614-misol doskada tushuntirish bilan bajariladi.
32*59=32*(50+9)=32*50+32*9=1600+288=1888
1600 va 288- to’liqsiz ko’paytmalar, 1888 – natijani topamiz.
72*27 64*28 41*84
To’liqsiz ko’paytma va natijalar topiladi.
615-masala doskada bajariladi.Masala sharti bir necha bor o’qilgach, qisqa shart tuziladi.
Berilgan:
1-do’konga -3 ta o’ram
2-do’konga -4ta o’ram
Hamma gazlama-672m
1-do’konga-?
2-do’konga-?
Yechish: 1)672/(3+4)=672/7=96m
2)96*3=288m
3)96*4=384m
Javob: 1-do’konga 288 m, 2-do’konga 384 m gazlama keltirilgan.
616-masala.Masala sharti bo’yicha O’zbekistondagi neft qazib chiqarish korxonalari joylashganligi va ulardan nimalar tayyarlanishi haqida savol-javob o’tkaziladi.
Berilgan:
11ta sisternada -?t bor
18ta sisternda -?350t ko’p
Yechish: 1)18-11=7ta
2)350/7=50t
3)18*50=900t
Javob: 18ta sisternda 900 t neft bor.
Dam olish daqiqasi o’tkazilib, unda harakatli mashqlar bajariladi.
IV.Yangi mavzuni mustahkamlash.
Har bir guruh a’zolariga ikki va uch xonali sonlar yozilgan kartochkalar tarqatiladi, ular bu sonlarni ikki xonali qo’shilunchilarga ajratib doskaga yazadilar.
Masalan: 44=+ +
98=+ +
56=+ +
Faol o’quvchilar rag’batlantiriladi.
V.O’quvchilarni baholash va darsni yakunlash.Barcha guruh a’zolari darsda ishtirokiga ko’ra baholanadilar.
VI.Uyga vazifa berish.617-misol va 618-masala uyga vazifa qilib beriladi.