Дарслик./Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ., Топилдиев С. Р. –Т

Камбағаллик чегараси, нисбий камбағаллик чегарасидан қуйида 
яшаётган аҳоли — расмий камбағаллик чегарасидан қуйида яшаётган 
аҳолининг фоизлардаги улушига тааллуқлидир: 1. Кунига 1 АҚШ доллари 
— 1985 йилги халқаро нархларда б е р и лга н б ў ли б , АҚШ

---

174 
долларининг харид қобилияти паритети бўйича ҳисобланган (1993 йилги 
халқаро нархларда 1,08 АҚШ долларига тенг ёки 2005 йилги халқаро 
нархларда 1,25 АҚШ долларига тенг). 2. Кунига 2 АҚШ доллари—1985 
йилги халқаро нархларда берилган бўлиб, АҚШ долларининг харид 
қобилияти паритети бўйича ҳисобланган (1993 йилги халқаро нархларда 2,15 
АҚШ долларига тенг). Кунига 4 АҚШ доллари—1990 йилги халқаро 
нархларда берилган бўлиб, АҚШ долларининг харид қобилияти паритети 
бўйича ҳисобланган
1
. 
Ривожланган 
мамлакатлар 
қатори 
марказлашган-режали 
иқтисодиётдан бозор иқтисодиётига ўтаётган мамлакатларда ижтимоий 
соҳани ислоҳотлар олиб борилмоқда, ижтимоий мақсадларга даромадларни 
тақсимлаш муносабатлари ўзгармоқда. Асосан пенсия тизимида сезиларли 
ўзгаришлар ва пенсия ислоҳотлари олиб борилмоқда. Пенсия ёши ошмоқда, 
давлат пенсия фонди билан бирга нодавлат пенсия фондлари шаклланмоқда. 
Жамғариб бориладиган пенсия фонди тизими жорий этилмоқда. 
Шундай бўлса-да, пенсионерлар сони ошмоқда, пенсия учун 
ресурсларни ошириш талаб этилмоқда, пенсия ёши узаймоқда. Масалан, 
Англия ва бошқа қатор мамлакатларда 65 ёшдан пенсияга чиқиш ҳақида 
таклифи қўйилмоқда. Энг кўп жон бошига ижтимоий мақсадларда қилинган 
харажатлар Скандинавия мамлакатларига хосдир. Бу мамлакатларда пенсия 
фондини шакллантиришни давлат ўз зиммасига олган. Германияда бироз 
бошқача ёндашув мавжуд. Пенсия фондини яратишни аҳолининг ўзи қабул 
қилган, яъни унинг ўзи ушбу фондга бадалини олиб бориб бериши лозим. 
Ижтимоий суғурта фондини шакллантиришда хусусийлаштириш жараёнлари 
олиб борилмоқда, шу қатори Лотин Америкада ҳам. Бунда тадбиркорлар 
ижтимоий суғурта фонди бадалларидан озод этилади. Бу фонднинг 
ресурслари ишчиларнинг бадаллари ҳисобига ва вақти-вақти билан 
бериладиган давлат ресурслари ҳисобига шаклланади. 
Қатор мамлакатларда мутлоқ қашшоқлик кўрсаткичи ўрнида хаёт 
кечириш минимуми кўрсаткичи қабул қилинган. Турли мамлакатларда бу 
кўрсаткич турличадир. Қашшоқлик жихатини ўртача иш ҳақига нисбатан 
фоиз кўринишда аниқлаш мезони кенг тарқалган. Масалан, Болгарияда ҳаёт 
кечириш минимуми ўртача иш ҳақининг 53-65 фоизга тенг, Чехияда 55-56 
фоизга, Полшада 36 фоизга тенг. Келтирилган кўрсаткичдан кам даромадга 
эга бўлганлар қашшоқлар тоифасига киритилади.