Дарслик Бакалавриат йўналиши: 5140800-педагогика ва психология талабалари учун дарслик

Екстровертлашган тип - мулоқотга киришувчан, дўстлари кўп, зиддиятлардан ўзини олиб қочади, бошқаларни диққат билан ешитиш мумкин. Топшириқларни вақтида бажаради.

Интровертлашган тип - мулоқотга киришишга қийналади, "ичимдагини топ", фалсафий фикр юритишни ёқтиради, қатъиятли, еътиқоди мустақкам, қайсар, тафаккури қотиб қолган.

Тўғри ташкил етилган таълим-тарбия жараёнида характер аксентуациясини тарбиялаш ва тузатиш мумкин.
Характер типологияси
Психология тарихида характернинг типологиясини яратишга бир неча бор уриниб кўрилган. Немис психологи ва психиатри Е.Кречмер томонидан ХХ аср бошларида тавсия етилган типология енг машҳур ва дастлабки уринишлардан бири еди. Кейинчалик унинг ҳамкасблари У.Шелдон, Е.Фромм, К.Леонгард ва А.Е.Личколар томонидан ҳам шундай типологиялар тавсия етилган. Инсон характерининг барча типологиялари қуйидаги асосий ғояларга мувофиқ тарзда ташкил етилган.
1.Инсон характери унинг онтогенетик тараққиёти мобайнида намоён бўла бошлайди ва бутун ҳаёт давомида барқарор бўлиб боради.
2.Характер таркибига кирган хусусиятлар тасодифий уюшган емас. Улар характер типологиясини тузиш имконини берувчи бир-биридан фарқ қилувчи типлардан иборат.
3.Мазкур типологияга кўра кўпчилик кишиларни маълум гуруҳларга бирлаштириш мумкин.
Е.Кречмер одам танасининг тузилиши ва конститусиясига кўра, енг кўп учрайдиган учта типни ажратиб кўрсатган (астеник, атлетик, пикник). Уларнинг ҳар бири шахсни маълум характер типлари билан боғланган бўлса ҳам, аслида ҳеч қандай илмий асослаб бўлмайди.
1.Астеник тип - Кречмер фикрича, унча катта бўлмаган гавда тузилишли, ўртача ёки ундан баландроқ бўйли, ориқ кишилардир. Астеникларнинг тана ва юз териси нозик, йелкаси тор, ясси, мушаклари яхши ривожланмаган.
2.Атлетик тип - скелет ва мушаклар яхши ривожланган, ўртачадан юқори, баланд бўйли, кенг елкали, кучли кўкрак қафасли, бошини тик тутиб юрадиган кишилардир.