Даронов з. Мухтаров а. Примов м. Н

8-мавзу. Тушуниш ва тушунтириш диалектикаси. Новация ва
инновация, кашфиёт ва ихтиролар

Тушуниш типлари, турлари, даражалари. Тушуниш диалектикаси ва унинг билиш билан муносабати. Тушуниш турлари, типлари ва даражалари. Герменевтик доира (тушунишнинг цикллик хусусияти) тамойили. Тушуниш, тавсифлаш ва талқин қилиш. “Маъно” тушунчасининг талқини. Семиотика (юнон. белги, аломат) – белгилар ва белгили тизимларнинг хоссаларини ўрганувчи фан. Символ (юнон. рамз, шартли белги) – бу: 1) фанда (мантиқ, математика ва бошқ.) – белги; 2) санъатда – илоҳий образнинг уни англаш, ифодалаш ёки муайян бадиий образ нуқтаи назаридан тавсифи. Ижтимоий билишда диалог.

Тушунтириш ва унинг ўзига хос хусусиятлари. Илмий тушунтиришнинг бош мақсади – ҳаракат механизмларини аниқлаш. Тушунтиришнинг дедуктив номологик (натижасини), рационал (оқилона) ва интенционал, теологик ёки интенсионал моделлари. Тушунтириш ва тушунишнинг ўзаро нисбати. Тушунтиришни амалга ошириш шакллари: индивидуал, триологик (юнон. учлик), полилогик (грек. кўп): тезис, антитезис, синтез босқичлари. Тушунтиришнинг нутқдаги вербал ва новербал (имо-ишора) турлари. Тушуниш маънавий маданиятнинг моддийлаштирилган ифодаси.
Инновация ва унинг ўзига хос хусусиятлари. Инновация тушунчаси ва унинг таҳлили. Инсоният тарихида энг буюк кашфиётлар ва ихтиролар таснифи. Инновация янги илмий-техник ютуқлардан самарали фойдаланиш воситаси. Илмий тадқиқот (диссертация)да инновация, кашфиёт ва ихтиролар – тушунишнинг асосий турлари. Илмий-ижодий фаолиятдаги инновациялар. Инновация жараёнининг уч компоненти: субъект, креатив (ижод), амалий (меҳнат). Новацияларнинг ўзига хос хусусиятлари. Новация янги илмий ғоядаги “эскилик” элементи. Илмий-ижодий фаолиятда инновация ва новацияларнинг ўрни масаласига оид илмий-назарий хулосалар. Ўзбекистонда Инновацион ривожланиш вазирлигининг ташкил этилиши (2017 йил 29 ноябрь) ва 2018-2021 йилларда Ўзбекистонни инновацион ривожлантириш стратегиясининг қабул қилиниши – мамлакатимиз инновацион тараққиётининг муҳим омили сифатида.